ჰექტორ ბერლიოზი.

ლუი ჰექტორ ბერლიოზი (დ. 11 დეკემბერი, 1803 — გ. 8 მარტი, 1869) იყო ფრანგი კომპოზიტორი და დირიჟორი. ცნობილია, როგორც „ფანტასტიკური სიმფონიის" და „რექვიემის" ავტორი. ბერლიოზმა დიდი წვლილი შეიტანა ორკესტრის ჩამოყალიბებაში იმ სახით, როგორითაც ის დღესაა ცნობილი, როდესაც დაწერა „სახელმძღვანელო ორკესტრისათვის". მისი მუსიკალური ნაწარმოებების შესასრულებლად ზოგჯერ 1000 მუსიკოსსაც კი იწვევდნენ. ამავდროულად, ბერლიოზმა დაახლოებით 50 საფორტეპიანო ნაწარმოები შექმნა სოლო მომღერლისთვის.

ბავშვობა.

9 დეკემბერს, საფრანგეთის ქალაქ კოტ-სენტ-ანდრეაში დაიბადა ჰექტორ ლუი ბერლიოზი. დაიბადა ექიმი ფიზიკოსის ოჯახში. მამა ათეისტი ჰყავდა, ხოლო დედა - კათოლიკი. 6 წლის ჰექტორი წაიყვანეს ამავე ქალაქის სახელობის სკოლაში, მაგრამ მომავალ კომპოზიტორს აქ დიდხანს დარჩენა არ მოუწია, რადგან 1811 წელს, იმპერატორის ბრძანებით დაიხურა სასწავლებელი.

მამამ არ იცოდა, ვისთან წაეყვანა შვილი სასწავლებლად, რადგან იმ დროს კოტ-სენტ-ანდრეაში აღარ დარჩა არც ერთი მასწავლებელი. ექიმ ბერლიოზს უყვარდა ლიტერატურა. მან ბავშვის აღზრდა თავის თავზე აიღო. მამამ გააცნო პატარა ჰექტორს ძველი ლიტერატურა და ენები, პოეზია, ისტორია და გეოგრაფია. ჰექტორში ჩამალულმა რომანტიზმმა გაღვიძება დაიწყო. 12 წლის ასაკი. მისი პირველი სიყვარული - დიუბორფი იყო მასზე ხუთი წლის უფროსი. ის ცხოვრობდა ახლოს - სოფელ მეიალანში, გრენობლთან ახლოს.

პირველმა სიყვარულმა ძლიერად იმოქმედა კომპოზიტორზე, ასევე იმოქმედა იმან, რომ მისი შეყვარებული ერთი წლის შემდეგ გათხოვდა. ჰექტორი მუსიკამ გაიტაცა. ექიმი ბერლიოზი განათლებული ადამიანი იყო. მას სურდა მიეცა შვილისთვის ძლიერი განათლება და ამიტომ ჰექტორმა მუსიკის სწავლა დაიწყო. ექიმმა ბერლიოზმა აირჩია ლიონელი ემბერი - ლიონის ორკესტრის მეორე ვიოლინო.

კონტრაქტის მიხედვით, რომელსაც 1817 წლის 20 მაისს ხელი მოაწერეს მუსიკოსმა და ექიმმა, რვა ფრანკით თვეში უნდა ესწავლებინა 12 მოსწავლისთვის ვიოლინოსა და კლარნეტზე დაკვრა და ამავდროულად ედირიჟორია ნაციონალური გვარდიის ორკესტრი. 15 წლის ჰექტორი სთავაზობს ორ პარიზის გამომცემლებს თავის ადრეულ ნაწარმოებს - სექსტეტს: ოთხი სიმებიანი ინსტრუმენტის, ფლეიტისა და ვალტორნასთვის.

ერთმა გამომცემელმა არ გასცა პასუხი, მეორემ - პლეიელმა - ცივი უარი.

ფრიდერიკ შოპენი.

შოპენის ერთადერთი სურათი, გადაღებული 1849 წელს ლუის-აუგუსტ ბისონის მიერ.

ფრიდერიკ ფრანციშეკ შოპენი (პოლ. Fryderyk Franciszek Chopin (Szopen)) (22 თებერვალი (სხვა წყაროებით — 1 მარტი) 1810, სოფელი ჟელიაზოვა–ვოლია, ვარშავის მახლობლად, პოლონეთი — 5 (17 ოქტომბერი) 1849, პარიზი, საფრანგეთი), პოლონელი კომპოზიტორი და პიანისტი, დიდი ხნის მანძილზე ცხოვრობდა საფრანგეთში (ფრანგ. Frédéric François Chopin). ავტორი მრავალრიცხოვანი ნაწარმოებებისა ფორტეპიანოსთვის.


პოლონური მუსიკალური ხელოვნების უდიდესი წარმომადგენელი. 1831 წლიდან ცხოვრობდა პარიზში. შოპენის მუსისკისთვის დამახასიათებელია ლირიზმი, სხვადასხვა ხასიათის დახვეწილად გადმოცემა; მისი ნაწარმოებები გამოირჩევა ფართო ეროვნულ–ფოლკლორული და ჟანრული კავშირებით.

მან ახლებურად განმარტა სხვადასხვა ჟანრი: ააღორძინა რომანტიზმზე დაფუძნებული პრელუდია, შექმნა საფორტეპიანო ბალადა, პოეტიზმი და დრამატიზმი შეიტანა ცეკვებში – მაზურკა, პოლონეზი, ვალსი; სკერცო გარდასახა დამოუკიდებელ ნაწარმოებად; გაამდიდრა ჰარმონია და საფორტეპიანო ფაქტურა.

მის შემოქმედებაში აღსანიშნავია: 2 კონცერტი (1829, 1830), 3 სონატა (1828-1844), ფანტაზია (1841), 4 ბალადა (1835-1842), 4 სკერცო (1832–1842), ექსპრომტები, ნოკტიურნები, ეტიუდები და სხვა ნაწარმოებები ფორტეპიანოსთვის.

1927 წლიდან ვარშავაში ტარდება შოპენის სახელობის საერთაშორისო კონკურსი.

საინტერესოა, რომ მიუხედავად იმისა, რომ კომპოზიტორი დასაფლავებულია პარიზის პერ ლაშეზის სასაფლაოზე, შოპენის ანდერძით მისი გული სხეულიდან ამოკვეთეს და ჩაატანეს ვარშავის წმინდა ჯვრის ეკლესიის სვეტში.

ცხოვრება.

ბავშვობა.

შოპენი დაიბადა პოლონეთში, ჟელიაზოვა ვოლიაში, ვარშავიდან 50 კილომეტრი დაშორებით.ეკლესიის მიხედვით ფრედერიკ შოპენი დაიბადა 22 თებერვალს, ხოლო მშობლების მიხედვით 1 მარტს. მამამისი - მიკოლა შოპენი დაიბადა საფრანგეთში.

ის ჩავიდა პოლონეთში 1787 წელს - 16 წლის ასაკში. 1810 წელს, როდესაც ფრედერიკი იყო 7 თვის, ოჯახი საცხოვრებლად ვარშავაში გადავიდა. ფრეკერიკის მამამ ფრანგული ენის მასწავლებლად დაიწყო მუშაობა. 1817 წელს, როდესაც ფრედერიკი 7 წლის იყო მამამისმა ამავდროულად ვარშავის ლიცეუმში მუშაობა დაიწყო. თვით ფრედერიკი ლიცეუმში 1823-1826 წლებში სწავლობდა.

თუმცა მამამისი ფრანგი იყო, ფრედერიკმა ფრანგული კარგათ არასოდეს არ იცოდა, პარიჟში ყოფნის დროსაც კი. შოპენის მთელ ოჯახს არტისტული განათლება ჰქონდა:მამამისი უკრავდა ვიოლინოსა და ფლეიტაზე, დედამისი - ფორტეპიანოზე და შვილებსც ასწავლიდა დაკვრას.

იოსეფ სიკორსკი - შოპენის თანამედროვე თავის წიგნში მემუარები შოპენზე (Wspomnienie Chopina) წერდა: პატარა ფრედერიკი აღტაცებული იყო, როდესაც დედამისი ფორტეპიანოზე უკრავდა. 6 წლის ასაკში ცდილობდა სმენით აეწყო დედამისის დაკრული.

პირველ საფოტეპიანო გაკვეთილებს სწორედ დედამისისგან და უფროსი დის - ლუიზასგან იღებდა. ის პატარობიდან გადიოდა კონცერტებზე, მას "მეორე მოცარტი" უწოდეს. 1816-1821 წლებში მან დაწერა ორი პოლონეზი. პირველად ის ფიოდრ ციბულსკიმ გამოაქვეყნა.

11 წლის ასაკში მან დაუკრა რუსეთის იმპერატორ ალექსანდრე I-თან, რომელიც ამ დროს ვარშავაში იმყოფებოდა. შოპენი პატარობიდანვე გამოირჩეოდა თავისი ნიჭით, არა მარტო მუსიკაში არამედ ლექსების კითხვაში და კარიკატურების ხატვაში. გადმოცემის მიხედვით შოპენი ძალიან ნიჭიერი იყო ხატვაში. სკოლაში ერთ-ერთი ნახატით მან გააოცა მასწავლებელი. ახალგაზრდობაში იგი პოლონურმა ხალხურმა მუსიკამ გაიტაცა და თავის მუსიკაშიც კი იხმარა.
განათლება [რედაქტირება]

შოპენი სწავლობდა სახლში 13 წლამდე, შემდეგ 1823 წელს შევიდა ვარშავის ლიცეუმში , თუმცა აგრძელებდა სწავლას ჟივნისთან. 1825 წელს იგნაზ მოშელეს ნაწარმოების დაკვრის დროს მან გააოცა აუდიტორია თავისუფალი იმპროვიზაციით, და იგი დაასახელეს ”ვარშავის საუკეთესო პიანისტად”

იოზეფ ელსნერი

1826 წლის შემოდგომაზე შოპენმა დაიწყო კომპოზიტორ იოზეფ ელსნერის 3 წლიანი კურსი ვარშავის კონსერვატორიაში, რომელიც მაშინ უნივერსიტეტის ფილიალი იყო(ამიტომაც შოპენი ჩაწერილია უნივერსიტეტის სტუდენტთა ნუსხაში).სავარაუდოდ 1822 წელს შოპენს ჰქონდა პირველი კონტაქთი პოლონელ კომპოზიტორებთან.

სწორედ ელსნერი იყო შოპენის მასწავლებელი 1823 წელს, ხოლო 1826 წლიდან შოპენი ოფიციალურად სწავლობდა მუსიკის თეორიას, ფიგურულ ბასებს და კომპოზიციას ელსნერთან ერთად. ზუსტად ამ წლებში ელსნერმა აღმოჩინა შოპენის ”განუმეორებელი ნიჭი” და ”მუსიკალური გენია”. ისევე როგორც ჟივნიმ,ელსნერმაც კი არ იმოქმედა , არამედ გახსნა შოპენის ტალანტი. ელსნერის ცდილობდა შეესწავლა შოპენისადმი აკადემიური წესები, და ”შოპენმა უნდა შეძლოს შექმნას კლასიკურ წესებზე დაფუძნებული საკუთარი, განუმეორებელი მუსიკა ”.

შემოქმედება.

პოლონეთს არასოდეს არ ყოლია ისეთი მუსიკალური გენიოსი, როგორიც იყო ფრედერიკ შოპენი. მისი შემოქმედების უმეტესობა ფორტეპიანოსთვისაა დაწერილი. ის არ წერდა მუსიკას სიმფონიური ორკესტრისტვის (გამონაკლისია 2 საფორტეპიანო კონცერტი). წერდა პოლონეზებს, ნოქტურნებს, ვალსებს, ბალადებს და სხვ.

ეჟენ დელაკრუა. ფ. შოპენის პორტრეტი.

ძირითადი ნაწარმოებები.
58 მაზურკა
16 პოლონეზი
19 ვალსი
21 ნოქტურნი
26 პრელუდია (24 პრელუდიის ციკლი და ცალკე 2 პრელუდია)
27 ეტიუდი
4 ექსპრომტი
დასაძინებელი
ბარკაროლა
3 სონატა ფორტეპიანოსათვის
4 ბალადა
4 სკერცო
ფანტაზია ფა მინორი
2 კონცერტი ფორტეპიანოსა და ორკესტრისთვის
სონატა ვიოლონჩელისა და ფორტეპიანოსათვის
17 სიმღერა ხმისა და ფორტეპიანოსათვის.

გავლენა.

შოპენი თითქმის ყველა პიანისტის რეპერტუარშია (მათ შორის ქართველებიც - თენგიზ ამირეჯიბი). 1927 წლიდან ვარშავაში იმართება ჩოპენის სახელობის საერთაშორისო კონკურსი.