ნაწარმოებში ჩანს, რომ V საუკუნის ქართლში კარგად ყოფილა განვითარებული საეკლესიო სისტემა. მასში სადახელებულნი არიან ეპისკოპოსები, მღვდლები და დიაკვანი.

შუშანიკის წამება

სრული სათაური: წამებაჲ წმიდისა შუშანიკისი დედოფლისაჲ
საერთო სათაური: შუშანიკის წამება
ავტორი: იაკობ ცურტაველი
მშობლიური ენა: ქართული
დაწერილია: V საუკუნეში.

ძველ ქართულ ფრესკებზე დაფუძნებული წმინდა შუშანიკის გამოსახულება. საბინინი, 1882 წელი.

დაწერის თარიღი.

შუშანიკის მეუღლე — ვარსქენი სიკვდილით დასაჯეს 482 წელს. ეს რომ მომხდარიყო ნაწარმოების ... კითხვის გაგრძელება »

1. ვრცელი ათონური რედაქცია ექვთიმე მთაწმიდლის მიერ ბერძნულ ენაზე დაწერილი ხოტბა-ენკომიის თავისებურად გადმოკეთებას, ხოლო მეტაფრასული რედაქცია, რომლის ავტორად თეოფილე ხუცესმონაზონი არის მიჩნეული, ათონური რედაქციის გადამუშავებას უნდა წარმოადგენდეს (კ. კეკელიძე).

მოკლე რედაქცია ამ ვარაუდის გამოთქმის დროს (1919-1920) არ ყოფილა გათვალისწინებული (ხელნაწერი აღმოჩნდა 1946).

2.„ილარიონ ქართველის ცხოვრება" ქართულ ენაზე დაიწერა (ბ. კილანავა, მ. დოლაქიძე); მისი ვრცელი ათონური და მეტაფრასული რედაქციები ერთმანეთისაგან დამოუკიდებლად შეიქმნა, თუმცა წყარო — თხზულების მოკლე რედაქცია — საერთო აქვთ. იგივე რედაქცია უდევს საფუძვლად სვინაქსარულსა (ე. გაბიძაშვილი).

ამ ვარაუდის თანახმად ექვთიმე მთაწმიდლისა და თეოფილე ხუცესმონაზონის ავტორობის საკითხი საბოლოოს გადაწყვეტილად ვერ ჩაი ... კითხვის გაგრძელება »

ასურელ მამათა ცხოვრებანი, ძველი ქართული ლიტერატურის ძეგლები. მონასტრების აღმოცენება და სამონასტრო საქმის ორგანიზაციის დასაწყისი საქართველოში დაკავშირებულია სირიაში მოღვაწე ბერების ე. წ. ასურელი მამების, საქართველოში ჩამოსვლასთან (VI ს.). მათ მიერ დაარსებულმა სავანეებმა დიდი როლი შეასრულა ქართული მწიგნობრობის ისტორიაში ქართველი საზოგადოებრიობის ინტერესი ამ მოღვაწეებისადმი ძველთაგანვე დიდი იყო.

საფიქრებელია, რომ ასურელ მამათა ცხოვრებანი ადრეც აღიწერა, მაგრამ უძველეს ძეგლებს ჩვენამდე არ მოუღწევია.

დღეს ცნობილ თხზულებათაგან უადრესი უნდა იყოს „მოქალაქობაჲ და წამებაჲ წმინდისა აბიბოს ნეკრესელ ეპისკოპოსისაჲ", რომელიც არსენ დიდ საფარელს (IX ს.) მიეწერება. X საუკუნის კათოლიკოს არსენ II-ს დაუწერია „ცხოვრებაჲ წმიდისა მამისა ჩუენისა იოანე ზედაძნელისაჲ და მოწაფეთა მისთაჲ" და „ცხოვრებაჲ და მოქალაქობაჲ ღირსისა მამისა ჩუენისა შიოჲსი და ევაგრესი".

იმავე საუკუნეში უცნობ ქართველ მწერალს შეუთხზავს „ცხოვრებაჲ და მოქალაქობაჲ წმიდისა მამისა ჩუენისა დავით გარესჯელისაჲ".

დასახელებულ ჰაგიოგრაფიულ ძეგლებში არწერილია ასურელ მოიღვაწეთა მოსვლა საქართველოში, სამონასტრო მშენებლობის წამოწყება და საკულტო კერების დაარსება, გვხვდება საყურადღებო ცნობებიც საქართველოს სოციალურ-პოლიტიკურ და კულტურული ცხოვრების შესახებ.

XI–XII სა ... კითხვის გაგრძელება »

ქართული ენა იბერიულ-კავკასიურ ენათა ოჯახის ქართველურ ენათა ჯგუფს მიეკუთვნება. ეს მეცნიერები ამავე ჯგუფს აკუთვნებენ ქართულის მონათესავე მეგრულ, ლაზურსა და სვანურ ენებს, რომლებსაც შენარჩუნებული აქვთ არქაული ქართული ენის ნიშნები.

მათი ზედმიწევნით შესწავლა შესაძლებელს ხდის ქართული ენის განვითარების კანონზომიერებათა დადგენას და საერთოდ, — ქართული ენის ისტორიის შესწავლას.

მეცნიერთა ერთ ნაწილს მიაჩნია, რომ იბერიულ-კავკასიურ ენათა ოჯახში ერთ-ერთ ჯგუფს ქმნის ერთიანი ქართველური (ქართული) სამწიგნობრო ენა (ზანური, სვანური, მესხური, ჰერული…

დიალექტური ჯგუფების ჩათვლით).

ქართულ ენას აქვს თვითმყოფადი ანბანი (მხედრული), რომელიც არის ნუსხურის განვითარების შედეგი, ხოლო ნუსხური კი თავის მხრივ მიღებულია ასომთავრულისაგან (იგივე მრგლოვანი).

თანამედროვე მხედრული შეიცავს 33 ასოს, რაც სრულყოფილად ასახავს თანამედ ... კითხვის გაგრძელება »

პეტრე I.

წმინდა პეტრე I - იყო ქართლის პირველი კათოლიკოსი. ქართული მართლმადიდებელი ეკლესიის წმინდანი, ხსენების დღე არის ძველი სტილით 30 ნოემბერი, ახალი სტილით - 13 დეკემბერი. იგი 467-474 წწ. განგებდა საქართველოს სამოციქულო ეკლესიას. ღვთის განგებით მან სათავე დაუდო საქართველოში კათოლიკოსთა დინასტიას.

წმინდა მეფის ვახტანგ გორგასლის ცხოვრების აღმწერელი ჯუანშერი მოგვითხრობს, რომ ვახტანგ მეფემ ბიზანტიაში ლაშქრობის დროს გაიცნო და დაიახლოვა „პეტრე მღვდელი მოწაფეთაგან გრიგოლ ღვთისმეტყველისათა" და მონაზონი სამოელი.

წმინდა მეფისა და წმინდა მამების სულიერმა სიახლოვემ და შემდგომში მათმა ბრძნულმა და შეთანხმებულმა მოღვაწეობამ დიდად შეუწყო ხელი საქართველოსა და ბიზანტიას შორის მშვიდობიანი ურთიერთობების დამყარებასა და საქართველოს სამოციქულო ეკლესიის ავტოკეფალიას.

ლაშქრობის შემდეგ ქართლში მომავალმა ვახტანგ მეფემ ბიზანტიაში „წარავლინა მოციქული წარმოყვანებად ცოლისა მისისა და პეტრესთვის კათალიკოსისა და სამოელ ეპისკოპოსისა" და თან შეუთვალა, რომ „კათოლიკოსი და თორმეტნი ეპისკოპოსნი სწრაფვით წარმოავლინენ".

კონსტანტინეპოლის პატრიარქი დათანხმდა ქართლში კათოლიკოსის დადგენას და რადგანაც იმ პერიოდისთვის ქართლის წმიდა ეკლესია ანტიოქიის საპატრიარქოს ეკუთვნოდა, წმიდა პეტრე და წმიდა სამუელი ანტიოქიაში წარავლინა, რათა თვითონ ანტიოქიის პატ ... კითხვის გაგრძელება »

საქართველოს მეფე
მმართ. დასაწყისი: 1446
მმართ. დასასრული: 1466
წინამორბედი: ვახტანგ IV
დაბ. თარიღი: 1417
გარდ. თარიღი: 1476
მეუღლე: 1.თამარ ჯაყელი
2.ნესტან-დარეჯანი
შვილები: ალექსანდრე I
დინასტია: ბაგრატიონები
მამა: ალექსანდრე I დიდი
დედა: თამარი.

გიორგი VIII (კახეთში - გიორგი I), ქართლის მეფე 1446-1466, კახეთისა - 1466-1476. ალექსანდრე I დიდის ძე. მის დროს ძირითადად დამთავრდა საქართველოს ერთიანი ფეოდალური მონარქიის სამეფო-სამთავროებად დაშლის ხანგრძლივი პროცესი. თავდაპირველად სამეფოს ჩამოსცილდა სამცხე-საათაბაგო.

დასავლეთ საქართველოში გამეფების პრეტენზიით გამოვიდა სამოქალაქოს ერისთავი ბაგრატი, რომელმაც გიორგი VIII-ს ომი გამოუცხადა. ჩიხორის ბრძოლაში (1463) გიორგი VIII დამარცხდა. 1465 სამცხის მთავარმა ყვარყვარე II ათაბაგმა გიორგი VIII ტყვედ ჩაიგდო.

ამით ისარგებლა ბაგრატმა და 1466 თავი საქართველოს მეფედ გამოაცხადა. ტყვეობიდან განთავისუფლებული გიორგი VIII 1466 იძულებული გახდა კახეთს გასულიყო, რითაც დასაბამი მისცა კახეთის ცალკე სამეფოდ გამოყოფას.

გიორგი VIII პირველი ქართველი მეფეა, რომელმაც თავისი მეფობის დროს ანტიოსმალური კოალიციის მოწყობის მიზნით ევროპაში გააგზავნა ელჩობა 1458-1459. ერთი წლით ადრე რომის პაპმა კალიქსტ III-მ მიმართა წერილობით მას და მათ, "ვინც ა ... კითხვის გაგრძელება »

კონსტანტინე I (გ. 1411), საქართველოს მეფე 1407-1411, ბაგრატ V-ის ძე. 1400 თავისი ძმის, საქართველოს მეფის გიორგი VII-ის (1393-1407) დესპანი იყო თემურლენგთან და მიაღწია შეთანხმებას. 1401-1402 თემურლენგთან ზავის დადების მომხრე იყო.

ამ ნიადაგზე ძმებს შორის უთანხმოება ჩამოვარდა, კონსტანტინე სამცხის ათაბაგ ივანე ჯაყელთან ერთად გიორგი VII-ს განუდგა და საჩუქრებით ეახლა თემურლენგს.

ამის მიუხედავად, კონსტანტინე მტრის იარაღად არ ქცეულა და საქართველოს ინტერესებისათვის იღვწოდა. გამეფების შემდეგ ენერგიულად შეუდგა მტრის შემოსევებით გაპარტახებული ქვეყნის აღდგენას, მაგრამ აღარ დასცალდა.

XV საუკუნის დასაწყისში ირანის აზერბაიჯანს შავბატკნიანთა (ყარა-ყოიუნლუ) თურქმანული ტომის მეთაური ყარა იუსუფი დაეუფლა, რომელიც ცდილობდა თავისი სამფლობელოების გაფართოებას. 1411 ის შირვანში შეიჭრა.

შირვანელებმა დახმარება სთხოვეს კონსტანტინე I-ს, რომელიც 2000 მხედრით მოეშველა მათ. ჩალაღანთან სასტიკ ბრძოლაში კონსტანტინე I ტყვედ ჩავარდა. ტყვეობაში მამაცურად ეჭირა თავი, რის გამოც ყარა იუსუფმა მას საკუთარი ხელით მოჰკვეთა თავი.

კონსტანტინე I

საქართველოს მეფე
მმართ. დასაწყისი: 1407
მმართ. დასასრული: 1411
წინამორბედი: გიორგი VII
მემკვიდრე: ალექსანდრე I
დაბ. თარიღი: 1369
გარდ. თარიღი: 1411
მეუღლე: ნათია
შვილები: 1.ალექსანდრე I
2.ბაგრატი
3. ... კითხვის გაგრძელება »

მამა: დემეტრე II თავდადებული.

დავით VIII (* დაახლოებით 1273(1274) ― † 1311), საქართველოს მეფე 1293-1311, დემეტრე II თავდადებულის ძე. 1284-იდან იზრდებოდა ტარსაიჭ ორბელის სახლში. 1289 დემეტრე II-მ ილხანთა ურდოში წაიყვანა.

1291 ათაბაგი ხუტლუბუღა შეეცადა ვახტანგ II-ის (დავით ნარინის ძე) მაგიერ დავით უფლისწული გაემეფებინა, მაგრამ მიზანს ვერ მიაღწია. 1291 (1292) მონაწილეობდა ქეღათუ-ყაენის მიერ რუმის (მცირე აზია) აჯანყების ჩასაქრობად მოწყობილ ლაშქრობაში.

ამის შემდეგ ყაენმა დავით VIII მეფედ დაამტკიცა. დავით VIII ფაქტობრივად აღმოსავლეთ საქართველოს მეფე იყო, დასავლეთ საქართველოსი კი კონსტანტინე I, დავით VI ნარინის ძე განაგებდა.

დავით VIII ცდილობდა ილხანსა და ნოინებს შორის ბრძოლა თავის სასარგებლოდ გამოეყენებინა.

1295 მან კავშირი შეკრა ქეღათუ-ყაენის მოწინააღმდეგე თუქალ-ნოინთან. იმავე წელს ბაიდუსა (ილხანი 1295) და ყაზანს (ილხანი 1295-1304) შორის ბრძოლაში თუქალი ბაიდუს მხარეზე იბრძოდა. 

1297 დავით VIII ყაზან-ყაენმა ურდოში ... კითხვის გაგრძელება »

მამა: დავით VI ნარინი.

ვახტანგ II, აღმოსავლეთ საქართველოს მეფე 1289-1293, დავით VI ნარინის ძე. მეფედ დანიშნა მონღოლთა ყაენმა ხუტლუბუღას რჩევით დემეტრე II თავდადებულის სიკვდილის დასჯის შემდეგ.

დემეტრე (დიმიტრი) II, თავდადებული (დ. დაახლოებით 1259 — გ. 12 მარტი. 1289), საქართველოს მეფე 1271-89, დავით VII ულუსა და გვანცა დედოფლის ძე.

ისტორია .

საქართველოს მეფე
მმართ. დასაწყისი: 1270
მმართ. დასასრული: 1289
წინამორბედი: დავით VII
მემკვიდრე: ვახტანგ II
დაბ. თარიღი: 1259
გარდ. თარიღი: 1289 წლის 12 მარტი
შვილები: 1.დავით VIII
2.ვახტანგ III
3.გიორგი V ბრწყინვალე
დინასტია: ბაგრატიონები
მამა: დავით VII
დედა: გვანცა

ისტორია .

დემეტრე მონღოლების მიერ გვანცას სიკვდილით დასჯის (დაახლოებით 1262) შემდეგ იზრდებოდა ტარსაიჭ ორბელის სახლში. ტახტის მემკვიდრე გახდა 1268-იდან, როცა უფროსი ძმა გიორგი გარდაიცვალა.

1270, დავით VII-ის გარდაცვალების შემდეგ, არსებული წესის თანახმად, მეფედ დასამტკიცებლად ყაენთან წაიყვანეს ილხანთა სახელმწიფოში. ყაენმა აბაღამ დემეტრე II საქართველოს მეფედ დაამტკიცა და მეურვე-მეთვალყურედ დაუნიშნა ყაენების სამსახურში დაწინაურებული მედროვე სადუნ მანკაბერდელი, რომელიც აბაღას ვილის თანახმად, დემეტრე II-მ ათაბაგად დანიშნა. 

მცირეწლოვანი დემეტრეს მეფობაში ქვეყნის ფაქტობრივი გამგებელი სადუნი იყო. როგორც ილხანთა ვასალი, დემეტრე I ... კითხვის გაგრძელება »

დავით VII ულუ

საქართველოს მეფე
მმართ. დასაწყისი: 1247
მმართ. დასასრული: 1270
წინამორბედი: რუსუდანი
მემკვიდრე: დემეტრე II თავდადებული
დაბ. თარიღი: 1216
გარდ. თარიღი: 1270
მეუღლე: 1.ჯიგდა-ხათუნი
2. გვანცა
შვილები: დემეტრე II თავდადებული
დინასტია: ბაგრატიონები
მამა: გიორგი IV ლაშა

დავით VII ულუ (დ. 1216 — გ. 1270), საქართველოს მეფე 1247-70, გიორგი IV ლაშას უკანონო შვილი. დაახლოებით 1236 (1237) რუსუდან მეფემ ტახტის შესაძლებელი პრეტენდენტის თავიდან მოცილების მიზნით იგი თავის სიძესთან (რუსუდანის ასულის თამარის ქმართან), რუმის სულთან ყიას ად-დინ ქეი ხუსრევ II-თან გაგზვნა. სულთანმა ბორკილგაყრილი დავით გიორგის ძე ციხეში დაამწყვდია.

გათავისუფლდა მონღოლთა მიერ ყიას ად-დინის დამარცხების შემდეგ (დაახლოებით 1242 (1243)). უმეფობის ხანაში ქართველ დიდებულთა მრავალრიცხოვანმა ჯგუფმა ტახტის მემკვიდრედ დავით გირგის ძე წამოაყენა, რადგან დავით რუსუდანის ძე ცოცხალი აღარ ეგულებოდათ.

მონღოლთა ადგილობრივ ხელისუფლებასთან შეთანხმებით დაახლოებით 1245 (1246) ტახტის ახალი კანდიდატი რუმის სასულთნოდან საქართველოში ჩამოიყვანეს და ყაენთან გაგზავნეს. 1246 ყარაყორუმში ჩასულ დავით გიორგის ძეს იქ დახვდა დავით რუსუდანის ძე.

ამრიგად ყაენის კარზე ერთდროულად საქართველოს სამეფო ტახტის ორი პრეტენდენტი (მამიდაშვილ-ბიძაშვილი) აღმოჩნდა და შესაბამისად ქართველ დიდმოხ ... კითხვის გაგრძელება »

დავით VI ნარინი (დაახლოებით * 1225 ― † 1293), საქართველოს მეფე 1245(1247)-93, რუსუდან მეფის ძე.

დავით VI ნარინი მეფობაში და ბერობაში
საქართველოს მეფე
მმართ. დასაწყისი: 1247
მმართ. დასასრული: 1293
წინამორბედი: რუსუდანი
მემკვიდრე: კონსტანტინე I
დაბ. თარიღი: 1225
გარდ. თარიღი: 1293
შვილები: 1. კონსტანტინე I
2. მიქელი
3. ვახტანგ II
დინასტია: ბაგრატიონები
დედა: რუსუდანი

ბიოგრაფია .

დაახლოებით 1230, როცა აღმოსავლეთ საქართველო ხვარაზმელთ ეპყრათ ხელთ და სამეფო კარი ქუთაისში იყო გახიზნული, მცირეწლოვანი დავითი დედამ თანამოსაყდრედ დასვა. მონღოლებთან რუსუდანის შეთანხმების შემდეგ, დაახლოებით 1242-43, დედა-შვილი თბილისში დაბრუნდა. იმავე წლებში მონღოლთა ადგილობრივმა ხელისუფლებამ ტახტის მემკვიდრე, ქართველი დიდებულ ფეოდალთა ერთი ჯგუფის თანხლებით, ოქროს ურდოში ბათო-ყაენთან გაგზავნა მეფედ დასამტკიცებლად.

აქედან ქართველები დიდ ყაენთან გაგზავნეს ყარაყორუმში. ტახტის მემკვიდრე მონღოლეთში რამდენიმე წელიწადს ჩარჩა. საქართველოში მის შესახებ არაფერი იცოდნენ. 1246 ყარაყორუმში ჩავიდა ტახტის ახალი მემკვიდრე დავით გიორგის ძე. ყაენმა გუიუქმა საცილობელი საკითხი მონღოლური სამართლის მიხედვით გადაწყვიტა: დავით გიორგის ძე, როგორც უფროსი, უფროს (მონღოლურად "ულუ") მეფედ, ხოლო და ... კითხვის გაგრძელება »

საქართველოს მეფე
მმართ. დასაწყისი: 1223
მმართ. დასასრული: 1245
წინამორბედი: გიორგი IV ლაშა
მემკვიდრე: დავით VI, დავით VII
დაბ. თარიღი: 1194
გარდ. თარიღი: 1245
მეუღლე: მოღის ედ-დინი
შვილები: 1. დავით VI ნარინი
2. თამარი
დინასტია: ბაგრატიონები
მამა: დავით სოსლანი
დედა: თამარ მეფე

რუსუდანი (დ. დაახლოებით 1194 — გ. 1245), საქართველოს მეფე 1223-1245, თამარ მეფის ასული. 1223 იქორწინა რუმის სულთნის თოღრულ შაჰის ძე მოღის ედ-დინიზე, რომელიც პირობის თანახმად წინასწარ გაქრისტიანდა. რუსუდანის მეფობის პირველ წლებში (1223-1225) საქართველოს ლაშქარმა რამდენჯერმე ილაშქრა არან-აზერბაიჯანში, სადაც ვასალურმა და მეზობელმა ქვეყნებმა მტრული მოქმედება დაიწყეს.

გარნისის ბრძოლაში (1225) ჯალალედინმა დაამარცხა საქართველოს ლაშქარი, რომელსაც ივანე ათაბაგ-ამირსპასალარი მეთაურობდა და ხვარაზმელები 1226 თბილისს მიადგა. რუსუდანი და სამეფო კარი ქუთაისში გადავიდა. ჯალალედინმა 9 მარტს თბილისი აიღო.

ხვარაზმელებმა გაწყვიტეს ქალაქის ქრისტიანული მოსახლეობა (ქართველები და სომხები), დიდძალი ქონება იგდეს ხელთ. თბილისის აღების შემდეგ მტრის ლაშქარი საქართველოს სხვა ნაწილების ძარცვა-რბევას შეუდგა. 1225-30 განმავლობაში რომლის ლაშქარი სხვადასხვა ადგილას გამუდმებით ებრძოდა ხვარაზმელებს. ... კითხვის გაგრძელება »

გიორგი IV ლაშა.

გიორგი IV ლაშა (* 1192 ― † 18 იანვარი, 1223), საქართველოს მეფე 1213-იდან. თამარ მეფის და დავით სოსლანის ძე.

1207 თამარმა თანამოსაყდრედ დაისვა და ამ დროიდან მონაწილეობდა სახელმწიფოს მართვასა და ლაშქრობებში. თამარის გარდაცვალების შემდეგ გიორგი IV ერთპიროვნული მმართველი გახდა, მისი სურვილი იყო განემტკიცებინა მეფის ხელისუფლება, შეენარჩუნებინა სახელმწიფოს მთლიანობა და შემოემტკიცებინა ყმადნაფიცი ქვეყნები, რომლებიც ცდილობდნენ საქართველოს სამეფოს ვასალობისაგან განთავისუფლებას.

XIII საუკუნის 10-იან წლებში გიორგი IV-მ გაილაშქრა ვასალის - განძის ათაბაგის წინააღმდეგ. საქართველოს ლაშქარმა განძას ალყა შემოარტყა.

ათაბაგი იძულებული გახდა დამორჩილებოდა გიორგი IV-ს. განძა კვლავ საქართველოს მოხარკედ დარჩა. იარაღის ძალითვე დაიმორჩილა გიორგი IV-მ გამდგარი ვასალები - ხლათის, არზრუმისა და ნახჭევანის თურქი მფლობელები.

1220 ან 1221 გიორგი IV დასავლეთ ევროპის ქვეყნებთან ერთად პალესტინაში ჯვაროსნული ლაშქრობისათვის ემზადებოდა იერუსალიმის სელჩუკთაგან გასათავისუფლებლად, მაგრამ ამ დროს საქართველოს საზღვრებს მოულოდნელად მონღოლები მოადგნენ და ეს გეგმა ჩაიშალა.

გიორგი IV მონღოლებთან ბრძოლაში (1221 ან 1222) დაიჭრა, დასნეულდა და გარდაიცვალა.

პირველი წყაროები გიორგი IV-ი ... კითხვის გაგრძელება »

თამარი გამოსახული ვარძიის მონასტრის ერთ-ერთ ფრესკაზე
საქართველოს მეფე
მმართ. დასაწყისი: 1184
მმართ. დასასრული: 1213, შესაძლოა 1210 ან 1207
სხვა წოდებები: მეფეთ მეფე და დედოფალთ დედოფალი აფხაზთა, ქართველთა, რანთა, კახთა და სომეხთა, შირვანთა და შაჰანშათა და მბრძანებელი ყოვლისა აღმოსავლეთისა და დასავლეთისა, დიდება ამა სამყაროსა და სარწმუნოებისა, მესიის მოვლენილი
წინამორბედი: გიორგი III
მემკვიდრე: გიორგი IV ლაშა
დაბ. თარიღი: 1160
გარდ. თარიღი: 1213, შესაძლოა 1210 ან 1207
მეუღლე: 1. იური (გიორგი) ... კითხვის გაგრძელება »

საქართველოს მეფე
მმართ. დასაწყისი: 1156
მმართ. დასასრული: 1184
სხვა წოდებები: "უზენაესი მეფე გიორგი, ღვთის ნებით, მეფეთ მეფე აფხაზთა, ქართველთა, რანთა, კახთა და სომეხთა, შირვანშა და შაჰანშა და მბრძანებელი ყოვლისა აღმოსავლეთისა და დასავლეთისა".
წინამორბედი: დემეტრე I
მემკვიდრე: თამარი
დაბ. თარიღი: ?
გარდ. თარიღი: 1184
მეუღლე: გურანდუხტი
შვილები: 1. თამარი
2. რუსუდანი
დინასტია: ბაგრატიონები
მამა: დემეტრე I

გიორგი III (დ. უცნობია — გ. 1184), საქართველოს მეფე 1156 წლიდან, დემეტრე I-ის ძე, ბაგრატიონთა გვარის ჩამომავალი. მისი მეფობის პერიოდი, თამართან ერთად საქართველოს ისტორიაში ოქროს ხანად მოიხსენიება. ეს იყო იმპერიის, დიპლომატიური წარმატების, სამხედრო ტრიუმფისა, განათლების, კულტურის, სულიერი და ხელოვნების აყვავების ერა საქართველოში. მისი სრული წოდება იყო "უზენაესი მეფე გიორგი, ღვთის ნებით, მეფეთ მეფე აფხაზთა, ქართველთა, რანთა, კახთა და სომეხთა, შირვანშათა და შაჰანშათა და მბრძანებელი ყოვლისა აღმოსავლეთისა და დასავლეთისა".

გამეფება.

მამამ გიორგი III ჯერ თანამოსაყდრედ გამოაცხადა (უფროსი ძმის დავით V-ის გარდაცვალებისა და სამეფო ხელისუფლების სათავეში დაბრუნების შემდგომ), მოგვიანებით კი საკუთარ სიცოცხლეშივე გაამეფა. ასეთი ღონისძოება აუცილებელ ... კითხვის გაგრძელება »

მამა: დემეტრე I

დავით V, საქართველოს მეფე 1155, დემეტრე I-ის უფროსი ძე. უფლისწულობაში დავითმა აზნაურთა ერთი ჯგუფის მხარდაჭერით შეთქმულება მოაწყო დემეტრე I-ის წინააღმდეგ, რომელსაც უმცროსი ვაჟის - გიორგის გამეფება სურდა. თავდაპირველად დავითის ცდა მარცხით დამთავრდა, მაგრამ ბოლოს მაინც მიაღწია მეფობას. დემეტრე I იძულებული გახდა ბერად შემდგარიყო. 6 თვის მეფობის შემდეგ დავით V გარდაიცვალა და ტახტზე კვლავ დემეტრე I ავიდა, რომელმაც ახლა უკვე ტახტის მემკვიდრე გიორგი თანამოსაყდრედ დასვა.

დემეტრე I-ის მეფედ კურთხევის სცენა. მარცხვარიშის ფრესკა
საქართველოს მეფე
მმართ. დასაწყისი: 1125
მმართ. დასასრული: 1156
წინამორბედი: დავით IV აღმაშენებელი
მემკვიდრე: დავით V
დაბ. თარიღი: ?
გარდ. თარიღი: 1156
შვილები: 1. დავით V
2.გიორგი III
დინასტია: ბაგრატიონები
მამა: დავით IV აღმაშენებელი.

დემეტრე I, საქართველოს მეფე 1125-1156, დავით აღმაშენებლის მემკვიდრე. მამის სიცოცხლეშივე აქტიურად მონაწილეობდა სახელმწიფოს მართვა-გამგეობაში. დიდგორისა და შირვანის ბრძოლებში ქართველთა ლაშქრის გამარჯვების ერთ-ერთი ორგანიზატორი იყო. დავით აღმაშენებლის გარდაცვალების შემდეგ იძულებული გახდა ანისი ყმადნაფიცობის პირობით თურქებისათვის დაეთმო.

1138 დემეტრე I-ის სარდლობით ქართველებმა განძა აიღეს და გამარჯვების ნიშნად ქალაქის კარი საქართველოში მოიტანეს (დაცულია გელათში), მაგრამ დემეტრე I-მა ვერ შეძლო განძის შენარჩუნება და ქალაქი დიდხანს დარჩა მაჰმადიანთა საყრდენ პუნქტად საქართველოს წინააღმდეგ ბრძოლაში.

1130 დემეტრე I-ის უფროსმა შვილმა დავითმა იმის შიშით, რომ დემეტრე I-ს უმცროსი შვილი გიორგი არ გაემეფებინა, შეთქმულება მოაწყო მეფის წინააღმდეგ. მეფემ შეიპყრო შეთქმულების მოთავეები დავით დემეტრეს ძე და იოანე აბულეთისძე.

შ ... კითხვის გაგრძელება »

დავით IV აღმაშენებელი (დ. 1073, ქუთაისი - გ. 24 იანვარი. 1125), საქართველოს მეფე 1089-1125, გიორგი II-ის ძე, ბაგრატიონთა დინასტიიდან. ერთ–ერთი ყველაზე წარმატებული ქართველი მონარქი, მოახერხა თურქ-სელჩუკთა ქვეყნიდან განდევნდა 1121 წელს დიდგორის ბრძოლაში მნიშვნელოვანი გამარჯვებით. მის მიერ არმიაში და მმართველობის სისტემაში გატარებულმა რეფორმებმა შესაძლებლობა მისცა ქვეყანა გაეერთიანებინა და მთელი კავკასიის მიწების საქართველოს დაქვემდებარებაში შემოეყვანა. ქრისტიანული კულტურის წამხალისებელი და თავად თავდადებული ქრისტიანი საქართველოს მართლმადიდებლური ეკლესიის მიერ წმინდანად არის შერაცხული.

უფლისწულობა.

დავითი, გიორგი II–სა და ელენეს ერთადერთი ვაჟი, დაიბადა 1073 წელს სატახტო ქალაქ ქუთაისში. მისი უფლისწულობა მოკლე აღმოჩნდა, რადგან ქვეყანაში შექმნილი პოლიტიკური ვითარების გამო, მამამისი იძულებული შეიქმნა ტახტიდან გადამდგარიყო და 16 წლის ძე გაემეფებინა. ეს ფაქტი დავითის კარგ განათლებაზე და სახელმწიფო საქმეში გათვიცნობიერებულობაზე უნდა მეტყველებდეს.

მეფობა.

დავით IV–ს მემკვიდრეობად ერგო თურქ-სელჩუკებისაგან დარბეული ქვეყანა, დაცარიელებული ქალაქები და სოფლები, მთებში გახიზნული დამშეული მოსახლეობა, და ხარატ ... კითხვის გაგრძელება »

გიორგი II-ის გამოსახულება მონეტაზე
საქართველოს მეფე
მმართ. დასაწყისი: 1072
მმართ. დასასრული: 1089
წინამორბედი: ბაგრატ IV
მემკვიდრე: დავით IV აღმაშენებელი
დაბ. თარიღი: 1130–იანი წლების მეორე ნახევარი[1]
დაბ. ადგილი: ქუთაისი
გარდ. თარიღი: 1112
მეუღლე: ელენე
შვილები: დავითი
დინასტია: ბაგრატიონები
მამა: ბაგრატ IV
დედა: ბორენა.

გიორგი II (დ. 1130–იანი წლების მეორე ნახ. - გ. 1112), საქართველოს მეფე 1072-1089, ბაგრატ IV-ის ძე.

გიორგი II-ის ოჯახი.

გიორგი II-ის დედა, დედოფალი ბორენა.

გიორგი II-ის ოჯახის წევრების უმრავლესობამ მნიშვნელოვანი კვალი დატოვა საქართველოს თუ მსოფლიო ისტორიაში. მამა, ბაგრატ IV თითქმის ნახევარი საუკუნე მართავდა საქართველოს. დედა, ბორენა დედოფალი, ოვსთა მეფის ასული იყო.

ბებია მარიამი, ვასპურაკანის მეფის – სენექერიმ არწრუნის ასული.

მამიდას – გურანდუხტ დედოფალსაც დიდი წვლილი მიუძღვის გიორგის, როგორც პოლიტიკოსის ფორმირებაში. მართა, გიორგ ... კითხვის გაგრძელება »

მამა: ალექსანდრე III

ბაგრატ IV (გ. 1681), იმერეთის მეფე (1660-1661, 1663-1668, 1669-1678, 1679-1681), ალექსანდრე III-ის ძე. ახალგაზრდობაში დააბრმავა დედინაცვალმა დედოფალმა დარეჯანმა.

ბაგრატ IV-ის მერყევმა პოლიტიკამ ხელი შეუწყო ფეოდალურ შინაომების გაღრმავებას, გაძლიერდა იმერელ ფეოდალთა და გურია-სამეგრელოს მთავართა თვითნებობა, გახშირდა „ტყვის სყიდვა".

ბაგრატ IV-ს სამჯერ ჩამოართვეს მეფობა. მეფობის პერიოდშიც მას ფაქტობრივად მხოლოდ სამეფო დომენი ემორჩილებოდა. სახლთუხუცესმა სეხნია ჩხეიძემ ქუთაისის ციხე ორჯერ (1666, 1668) გადასცა ოამალებს. ბაგრატ IV-მ შეძლო მისი დაბრუნება, მაგრამ 1674 იძულებული გახდა თვითონ გადაეცა ის ოსმალებისათვის.წინამორბედი:
როსტომი იმერეთის მეფე
1589 - 1590 შემდეგი:
როსტომი

ბაგრატ IV-ის გამოსახულება მონეტაზე
საქართველოს მეფე
მმართ. დასაწყისი: 1027
მმართ. დასასრული: 1072
წინამორბედი: გიორგი I
მემკვიდრე: გიორგი II
დაბ. თარიღი: 1018 ან 1020
დაბ. ადგილი: ქუთაისი
გარდ. თარიღი: 1072
მეუღლე: 1. ელენე
2. ბორენა
დინასტია: ბაგრატიონები
მამა: გიორგი I
დედა: მარიამი

ბაგრატ IV (დ. 1018 ან 1020 ― გ. 24 ნოემბერი. 1072), საქართველოს მეფე 1027-იდან, გიორგი I-ისა და დედოფალ მარიამის უფროსი შვილი.

1022-1025 მძევლად იყო კონსტანტინოპოლში. ბაგრატ IV-ის და მისი სამეფო კარის უმთავრესი ამოცანა იყო სახელმწიფოს დაცვა ბიზანტიისა და თურქ-სელჩუკი დამპყრობლებისაგან, ცენტრალიზაციის მოწინააღმდეგე დიდგვაროვან აზნაურთა წინააღმდეგობის დაძლევა და საქართველოს ერთიანი სამეფოს ფარგლებს გარეთ დარჩენილი ქართული მიწა-წყლის შემოერთება. მცირეწლოვანი ბაგრატ IV-ის გამეფებისთანავე ბიზანტიის იმპერატორი კონსტანტინე VIII-მ დაარღვია 1022 დადებული ზავი და საქართველოში ჯარი გამოგზავნა. მტერმა გაძარცვა და ააოხრა სამხრეთ საქართველო. ტაოს მსხვილ ფეოდალთა ნაწილი ვაჩე კარიჭისძისა და ეპისკოპოს იოანე ბანელის მეთაურობით მტრის მხარეზე გადავიდა. ბიზანტიელებმა ვერ შეძლეს კლდეკარის ციხესიმაგრის აღება. შავშეთ-კლარჯეთში თავდაცვის ორგანიზაციას სათავეში ჩაუდგნენ ეპისკოპოსები საბა მტბევარი და ეზრა ანჩელი და მტერს ამ მხარის დაპყ ... კითხვის გაგრძელება »

გიორგი I, (* 998 ან 1002 ― † 16 აგვისტო. 1027) საქართველოს მეფე 1014-იდან, ბაგრატ III-ის ძე.

საქართველოს მეფე
მმართ. დასაწყისი: 1014
მმართ. დასასრული: 1027
წინამორბედი: ბაგრატ III
მემკვიდრე: ბაგრატ IV
დაბ. თარიღი: 998
დაბ. ადგილი: ქუთაისი
გარდ. თარიღი: 1027 წლის 16 აგვისტო
მეუღლე: 1. მარიამი
2. ალდე
დინასტია: ბაგრატიონები
მამა: ბაგრატ III

გამეფებისთანავე დიდგვაროვანი აზნაურები აუჯანყდნენ მცირეწლოვან მეფეს და ჰერეთ-კახეთი საქართველოს ჩამოაშორეს. გიორგი I-მა ისარგებლა იმით, რომ 1014-16 ბიზანტიის იმპერატორი ბასილი II ბულგარელებს ეომებოდა, გადალახა ბიზანტიის საზღვარი და ტაო დაიბრუნა. 1019 ბასილ II-მ ბულგარელებთან ომი დაამთავრა და გიორგი I-ს სადავო ტერიტორიის დაცლა მოსთხოვა.

1021 ბიზანტიის ჯარი საქართველოში შემოიჭრა. ქართველები რამდენჯერმე დამარცხდნენ (შირიმნის ბრძოლა 1021 და საქართველოს ბიზანტიის ომები XI საუკუნეში). გიორგი I იძულებული გახდა თრიალეთში გადასულიყო, სადაც მაშველი ჯარი დახვდა. კეისარი მოერიდა ომს, დასაზამთრებლად ქალდიაში (ტრაპიზონის მახლობლად) წავიდა და საქართველოში ახალი ლაშქრობისათვის ემზადებოდა.

გიორგი I-მა საზავო მოლაპარაკება დაიწყო და ამავე დროს ხელსაყრელ მომენტს უცდიდა ომის გასაახლებლად. ამ დროს ბიზანტიაში იმპერატორის წინააღმდეგ აჯანყება დაიწყო ნიკიფორე და ქსიფეს მეთაურ ... კითხვის გაგრძელება »

მამა: ალექსანდრე II

ბაგრატ III (დ. 1495 — გ. 1565), იმერეთის მეფე 1510-1565, ალექსანდრე II-ის ძე.

ენერგიულად ებრძოდა ოსმალებს, ცდილობდა იმერეთის მთლიანობის შენარჩუნებას.

„ტყვეთა სყიდვის" წინააღმდეგ მოიწვია საეკლესიო კრება, რომელმაც ტყვის გამსყიდველთათვის სიკვდილით დასჯა დაადგინა. ბაგრატ III-ის თანხმობით 1533 მამია I გურიელმა და მამია III დადიანმა ილაშქრეს ჯიქეთს, მაგრამ დამარცხდნენ.

1535 მურჯახეთის ბრძოლაში ბაგრატ III-მ დაამარცხა ყვარყვარე III ჯაყელი, დაიკავა სამცხე და ათი წელი ფლობდა მას. 1545 ყვარყვარეს შვილმა ქაიხოსრო II ჯაყელმა მოიშველია ოსმალთა ჯარი მუსტაფა ლალა-ფაშას მეთაურობით და ქარაღაქთან შეებრძოლა ბაგრატ III-ს, მაგრამ დამარცხდა. ამავე წელს სულთანმა უფრო მრავალრიცხოვანი ჯარი გამოგზავნა.

სოხოისტის ბრძოლაში ბაგრატ III დამარცხდა. სამცხეში ოსმალებმა მოიკიდეს ფეხი. ამის შემდეგ ბაგრატ III-მ მთავრებს (დადიანი და გურიელი) შეუტია, მაგრამ ვერ შეძლო მათი დამორჩილება. მთავრები სულთნის ვასალები გახდნენ. 1555 ბაგრატ III-ც იძულებული გახდა სულთნისათვის ხარკის მიცემა ეკისრა.წინამორბედი:
ალექსანდრე II ... კითხვის გაგრძელება »

ბაგრატ III (*დაახ. 960 ― გ. 7 მაისი. 1014), გაერთიანებული ფეოდალური საქართველოს პირველი მეფე, ბაგრატიონი, გურგენ მეფეთა მეფისა და გურანდუხტ დედოფლის შვილი, ტაოს მეფეთა მეფის დავით III კურაპალატის შვილობილი და აღზრდილი. ბაგრატის პოლიტიკურ ასპარეზზე გამოსვლა დაემთხვა ქართული სამეფო-სამთავროების გაერთიანებისათვის ბრძოლის გადამწყვეტ ეტაპს.

პოლიტიკური ვითარება .

X საუკუნის დასაწყისიდან შიდა ქართლს "აფხაზთა" მეფეები ფლობდნენ. 70-იან წლებში შინაფეოდალური ომების შედეგად აფხაზთა სამეფო დასუსტდა. ფეოდალურმა ანარქიამ განსაკუთრებით მწვავე ხასიათი მიიღო თეოდოს III უსინათლოს მეფობაში (975-978). ამით ისარგებლეს კახეთის პოლიტიკურმა მესვეურებმა და დაიწყეს ბრძოლა ქართლისათვის (პოლიტიკური ცენტრი უფლისციხე).

975 დავით III ქართლის ერისთავის იოანე მარუშისძის დახმარებით დაეუფლა ქართლს და აქ გააბატონა თავისი შვილობილი ბაგრატ III, რომელსაც მცირეწლოვანობის გამო თანაგამგებლად მამამისი გურგენი დაუნიშნა. ბაგრატის დედა, თეოდოს III-ის და, "აფხაზთა" მეფის შვილი იყო. თეოდოსს შვილი არ ჰყავდა, უშვილო იყო დავით III-ც. ამრიგად, ბაგრატ III დედით დასავლეთ საქართველოსა და ქართლის, ხოლო მამით და მამობილით სამხრეთ საქართველოს კანონიერი მემკვიდრე იყო.

სამეფოების გაერთიანება.

... კითხვის გაგრძელება »

ზემო რიგი (მარცხნიდან)
დავით აღმაშენებელი • თამარ მეფე • პეტრე იბერი • შოთა რუსთაველი • ილია ჭავჭავაძე •
ქვედა რიგი (მარცხნიდან)
აკაკი წერეთელი • ვაჟა-ფშაველა • ქაიხოსრო ჩოლოყაშვილი •სერგო ზაქარიაძე • ლევან აბაშიძე • პაატა ბურჭულაძე •სოფო ხალვაში
საერთო მოსახლეობა

დაახ. 7,8 მილიონი.

ქართველები — ერი, ეთნიკური ჯგუფი (ეთნოსი), კავკასიის აბორიგენი (ავტოქტონური) მოსახლეობა. ეკუთვნიან იბერიულ-კავკასიური მოდგმის (რასის) ხალხთა ჯგუფს. საერთო რაოდენობა: 7,200,000-ზე მეტი. შეადგენენ საქართველოს მოსახლეობის 83,8%-ს (დაახლ. 4,000,000). გარდა ამისა, დაახლ.

1 მლნ. ქართველი ცხოვრობს რუსეთის ფედერაციაში, დაახლ. 3,5 მლნ. თურქეთში (ისტორიული ქართული ტერიტორიები: ტაო-კლარჯეთი, არტაანი (დღევანდელი არდაგანი) და ლაზეთი (ლაზისტანი)), დაახლ. 300 ათ. ირანში (ფერეიდუნ შაჰრი, ნეჯაფ აბადი, რაჰშათ აბადი, ორჯი მაჰალე, თავრიზი, თეირანი, შირაზი.

აქ ქართველები გადაასახლეს XVII—XVIII საუკუნეებში), დაახლ. 150 ათ. ავღანეთში (აქ ქართველები ჩაასახლეს ასევე XVII—XVIII საუკუნეებში), 50 ათასზე მეტი აზერბაიჯანში (ისტორიული ქართული ოლქი ჰერეთი, დღევანდელი კახის, ზაქათალას და ბელაქნის რაიონები), დაახლ.

50 ათ. უკრაინაში, 200 ათასამდე აშშ-ში და ევროპის სხვა ქვ ... კითხვის გაგრძელება »

ვახტანგ I გორგასალი, ქართლის მეფე (დ. დაახლ. V საუკუნის 40-იან წწ. ― გ. 502), პოლიტიკური მოღვაწე და სარდალი. "გორგასალი" (სპარსულად - მგლისთავა) იმიტომ შერქმევია, რომ მუზარადზე მგელი ჰქონია გამოსახული.

მეფობა.

იღვწოდა ქართლის განთავისუფლებისათვის ირანელთა უღლისაგან, ქვეყნის ცენტრალიზაციისათვის, შეუზღუდველი სამეფო ხელისუფლების შექმნისათვის. 60-იან წლებში ვახტანგ I ირანელებმა ქართლის ლაშქრით შუა აზიაში გაიწვიეს საომრად. დაბრუნების შემდეგ დაიწყო აქტიური სამზადისი ქართლიდან ირანელთა განდევნისათვის. ვახტანგ I-ს ძლიერი ოპოზიცია ჰყავდა ქართლის ფეოდალებში, რ-თაც მხარს უჭერდნენ ირანელები. პირველი იერიში ვახტანგ I-მა ეკლესიაზე მიიტანა. ჩაატარა მისი რეორგანიზაცია, შეცვალა ქართლის ეკლესიის მეთაური და ეპისკოპოსთა თავის მაგივრად კათალიკოსობა დააწესა. ამავე დროს შექმნა ახალი საეპოსკოპოსოები და შეცვალა ზოგი ძველი ეპისკოპოსი. განსაკუთრებული ყურადღება ვახტანგ I-მა, ჩანს, სამეფო დომენს (კახეთ-კუხეთ-ჰერეტს) მიაქცია, სადაც 5 ახალი ეპისკოპოსი დაანიშნინა. ამ რეორგანიზაციას აშკარად პოლიტიკური მიზანი ჰქონდა: ვახტანგ I-მა ეკლესიიდან განდევნა თავისი მოწინააღმდეგები, უფრო მეტად დაუქვემდებარა იგი სამეფო ხელისუფლებას, მოუპოვა მეტი დამოუკიდებლობა საერთაშორისო სარბიელზე და ამავე დროს ხელახლა გააცხოველა კავშირი კონსტანტინოპოლთან, რასაც დიდი მნიშვნელობა უნდა ჰქონოდა მომავალ ბრძოლაში ... კითხვის გაგრძელება »

იბერია, ივერია, იყო აღმოსავლეთ და სამხრეთ საქართველოს ტერიტორიაზე არსებული სახელმწიფოს სახელწოდება ანტიკურ და ბიზანტიურ წყაროებში. დასავლეთის წყაროებში მოიხსენიება, როგორც „აღმოსავლეთი იბერია" ან „კავკასიის იბერია" ამავე სახელწოდების იბერიის ნახევარკუნძულისგან განსასხვავებლად.

ნარინჯსფერი – იბერია ძვ. წ. ა. 600 წელს; ხორცისფერი – დაკარგული ტერიტორიები – ძვ. წ. ა. 486-ახ. წ. ა. 117; ყავისფერი–იბერია ახ. წ. ა. 150 წელს; შინდისფერი–საქართველოს დღევანდელი საზღვრები
ოფიც. ენა ქართული, ბერძნული, სპარსული, არამეული
დედაქალაქ(ებ)ი არმაზი, მცხეთა, თბილისი( V ს–დან)
სისტემა აბსოლუტური მონარქია
მეთაური მეფე
ფართობი ?? ??? კმ²
მოსახლეობა სხვადასხვა დროს ??-მდე
სამეფო დაარსდა ძვ. წ. IV-III სს
ა ... კითხვის გაგრძელება »

Кентавры, в греческой мифологии дикие существа, полулюди-полукони, обитатели гор и лесных чащ. Они рождены от Иксиона, сына Ареса, и тучи, принявшей по воле Зевса облик Геры, на которую покушался Иксион. Жили они в Фессалии, питались мясом, пьянствовали и славились буйным нравом. Кентавры без устали сражались со своими соседями лапифами, пытаясь похитить для себя жен из этого племени.

Побежденные Гераклом, они расселились по всей Греции. Кентавры смертны, бессмертен был только Хирон, сын Филиры, дочери Океана, и титана Кроноса, втайне от Реи сочетавшихся браком.

Застигнутый к момент страсти женой Реей, Кронос принял вид коня, и Хирон родился с телом и ногами лошади, но с человеческой головой и руками. Необычное происхождение объясняет мудрость Хирона, который, в отличие от всех кентавров, был искушен в музыке, медицине, охоте и военном искусстве, а также славился своей добротой.

Он дружил с Аполлоном и воспитал ряд греческих героев, в числе которых были Ахилл, Геракл, Тесей и Ясон, обучал врачеванию самого Асклепия. Хирон был нечаянно ранен Гераклом стрелой, отравленной ядом лернейской гидры. Страдая от неизлечимой рапы, кентавр жаждал смерти и отказался от бессмертия в о ... კითხვის გაგრძელება »

Закованный Прометей
Якоб Йорданс, 1640.

Прометей ("предвидящий"), в греческой мифологии сын титана Япета и океаниды Климены, по другой версии — Асии или богини правосудия Фемиды. Он встал на сторону своего двоюродного брата Зевса во время борьбы за власть с Кроносом.

Судьбу титана определила его привязанность к роду людей, создателем которых он являлся по целому ряду свидетельств и которым он даровал божественный огонь, спрятанный громовержцем Зевсом.

Прометей похитил его и принес на землю. Разгневанный Зевс приковал мятежного титана к скале на Кавказе, где орел выклевывал ему печень, которая за ночь вырастала вновь. Прометей был освобожден Гераклом по велению Зевса, в обмен на тайну, что сын морской нимфы Фетиды, за которой одновременно ухаживали Зевс и Посейдон, станет могущественней отца.

Выдав Фетиду за смертного царя, боги оградили себя от опасности, так как рожденный Фетидой Ахилл хоть и стал великим воином, но все же был смертен.

Прометей дал людям огонь, важнейший элемент цивилизации, правда, имевший и губительные последствия: наряду с изготовлением орудий труда в пылающих кузнечных горнах в течение столетий ковалось оружие войны.

Химера
Гюстав Моро, 1862.

Химера, персонаж древнегреческой мифологии, трехголовое чудовище.
Химерой называли дитя Ехидны и Тифона. Это чудовище имело три головы: одна была львиная, вторая - козья, росла на спине, а третьей - змеиной - заканчивался хвост существа.
Передняя часть туловища у Химеры была львиной, а задняя - козьей. Из пасти чудовища вырывался огонь, которым оно уничтожало дома и посевы жителей Ликии.

Считалось, что Химера обитала в труднодоступных горах отдаленной ликийской провинции. Ни один человек не решался близко подходить к ее жилищу, окруженному разлагающимися тушами обезглавленных животных.

Царь Ликии несколько раз посылал свои войска, чтобы уничтожить Химеру, но ни один воин не вернулся живым из похода.
Сын царя Коринфа Беллерофонт, оседлав прекрасного Пегаса, подлетел к логову чудовища и увидел на земле существо размером с лошадь, которое изрыгало пламя и угрожающе рычало так, что воздух вокруг сотрясался.

Сняв с плеча лук, Беллерофонт выпустил в Химеру все стрелы и смог уничтожить грозного врага. После этого он спустился в долину, отрубил у Химеры головы и доставил одну из них царю Ликии.

Горгоны
Густав Климт, 1905.

Горгоны, в греческой мифологии чудовища, дочери морских божеств Форкия и Кето, внучки богини-земли Геи и моря Понта. Их три сестры: Сфено, Эвриала и Медуза; последняя, в отличие от старших, существо смертное.

Сестры обитали на крайнем западе, у берегов мировой реки Океан, поблизости от сада Гесперид. Их вид внушал ужас: крылатые создания, покрытые чешуей, со змеями вместо волос, клыкастой пастью, со взором, обращающим в камень все живое.

Персей, освободитель красавицы Андромеды, обезглавил спящую Медузу, глядя на ее отражение в блестящем медном щите, подаренном ему Афиной.

Из крови Медузы появился крылатый конь Пегас, плод ее связи с владыкой моря Посейдоном, который ударом копыта по горе Геликон выбил источник, дарующий вдохновение поэтам.

Минотавр
Джордж Фредерик Уотс, 1885

Минотавр, в древнегреческой мифологии, чудовище с телом человека и головой быка, жившее в лабиринте на острове Крит. Минотавр, настоящее имя которого было Астерий, родился от Пасифаи, жены Миноса. Его отцом был бык, вышедший из моря, а по другой версии - сам Посейдон.

Минос спрятал сына в подземном лабиринте, сооруженном Дедалом. Лабиринт был настолько сложным, что ни один вошедший туда человек не смог бы найти выход.
Минос подозревал афинского царя Эгея в убийстве одного из своих сыновей и, чтобы отомстить, попросил Юпитера наслать на Афины чуму.

Афиняне обратились за советом к оракулу, который сказал им, что эпидемия прекратится только в том случае, если они будут каждый год посылать на Крит на съедение Минотавру семь юношей и семь девушек.

Царевич Тесей решил спасти афинян от страшного жертвоприношения и уничтожить Минотавра. Он заменил собой одного из молодых людей, отправлявшихся на Крит. Там герою помогла влюбленная в него Ариадна, дочь Миноса. Она дала Тесею нить, которая должна была помочь выйти из лабиринта. Тесей вошел в лабиринт и победил Минотавра.

Гесиод и муза
Гюстав Моро, 1891

Музы, в древнегреческой мифологии богини и покровительницы искусств и наук. Музы считались дочерьми Зевса и богини памяти Мнемосины. Слово "муза" происходит от греческого "муса" ("мыслящие"), их еще называли аонидами, аонийскими сестрами, парнасидами, касталидами, пиэридами и ипокренидами.
Всего было девять сестер: Мельпомена - муза трагедии, Талия - муза комедии, Каллиопа - муза эпической поэзии, Эвтерпа - муза лирики, Эрато - муза любовных песен, Терпсихора - муза танцев, Клио - муза истории, Урания - муза астрономии и Полигимния - муза священных гимнов. Богини обычно выступали под водительством покровителя искусств Аполлона, получившего от богов второе имя Мусагет. Аполлон и Музы.

Мастерская Симона Вуэ
вторая четверть 17 века.

Аполлон и девять муз
Гюстав Моро, 1856 Их имена, кроме Урании ("небесной") и Клио ("дарующей славу"), связаны с пением и танцами. Этим богиням поклонялись ученые мужи и деятели искусства Древней Греции.

Считалось, что первыми, кто принес жертвы музам, были великаны алоады - От и ... კითხვის გაგრძელება »

Парки
Франсиско Гойя, 1819-1823.

Мойры ("часть", "доля"), в греческой мифологии богини судьбы. В представлениях греков мойра-судьба каждого воплощается в некоем материальном предмете — фетише, носителе жизненных сил. Так, мойра героя Мелеагра, участника похода аргонавтов, была заключена в оставшейся от жертвенного костра головне, спрятанной его матерью. Желая погубить сына, мать бросила головню в огонь, где та сгорела, вызвав мучительную смерть Мелеагра.

Со временем мойры понимаются как рок ("то, что изречено") и судьба ("то, что суждено"); это темная сила, которая не имеет отчетливого облика. Наиболее распространенный миф — это миф о трех сестрах-мойрах, дочерях Ночи, породившей также Смерть, Гипноса, Немезиду, Эриду и Гесперид. Их имена — Лахесис ("дающая жребий"), Клото ("прядущая") и Атропос ("неотвратимая").

Считалось, что Лахесис назначает жребий еще до рождения человека, Клото прядет нить его жизни, а Атропос неуклонно приближает будущее, ножницами отрезая нить жизни. Мойры сопричастны Зевсу — иногда он именуется Морием.

Зевс и Аполлон называются также Мой-рагетами ("водителями мойр").

Эпитет Зевса "вершитель судеб" (надпись на жертвеннике в О ... კითხვის გაგრძელება »

Афродита и Адонис
Бартоломеус Шпрангер
1597

Афродита ("пеннорожденная"), в греческой мифологии богиня красоты и любви, пронизывающей весь мир. По одной из версий, богиня родилась из крови Урана, оскопленного титаном Кроносом: кровь попала в море, образовав пену (по-гречески — афрос). Афродита являлась не только покровительницей любви, о чем сообщал автор поэмы "О природе вещей" Тит Лукреций Кар, но и богиней плодородия, вечной весны и жизни. Согласно легенде, она обычно появлялась в окружении своих обычных спутниц - нимф, ор и харит.

В мифах Афродита выступала богиней браков и родов.
Благодаря восточному происхождению Афродита часто отождествлялась с финикийской богиней плодородия Астартой, египетской Исидой и ассирийской Иштар.
Несмотря на то что служение богине содержало в себе некоторый оттенок чувственности (гетеры называли ее "своей богиней"), с течением веков архаическая богиня из сексуальной и распущенной превратилась в прекрасную Афродиту, которая смогла занять почетное место на Олимпе.

Факт ее возможного происхождения из крови Урана был забыт. 

Афродита и Арес, застигнутые богами в любовной утехе
Иоахим Эйтевал
1610 Увидев прекрасную богиню на Олимпе, все боги влю ... კითხვის გაგრძელება »

Минерва и Кентавр
Сандро Боттичелли
1480

Минерва, в римской мифологии богиня мудрости, искусства, войны и городов, покровительница ремесленников.

Существует предположение, согласно которому культ Минервы имеет фригийские корни. Римляне считали богиню равной Юноне и Юпитеру, она входила в пантеон главных римских богов, так называемую капитолийскую триаду, которой был посвящен храм на Капитолии.

В греческой мифологии существует аналог Минервы - Афина-воительница. Так же как и Афина, Минерва была покровительницей военного дела, великие полководцы после сражений приносили ей в жертву часть своих лучших трофеев.

Древние римляне приписывали Минерве покровительство врачам, учителям, скульпторам, музыкантам и поэтам. Почитатели богини устраивали празднества в ее честь - квинкватрии, на которых учителя и ремесленники получали плату за обучение детей.
Минерву обычно изображали в доспехах и шлеме с копьем в руках или с совой в одной руке и змеей в другой. Сова - символ ночных размышлений, а змея - символ мудрости.
Культ богини был распространен по всей Италии, но лишь в Риме ее чтили за воинственный характер.

Три грации (Весна)
Сандро Боттичелли
1478

Три грации
Пабло Пикассо
1903.

Три грации
Рафаэль
1504

Грации, в римской мифологии (в древнегреческой - хариты) благодетельные богини, олицетворяющие радостное, доброе и вечно юное начало жизни, дочери Юпитера, нимф и богинь. Имена граций (харит), их происхождение и число в разных мифах различны.

В древние времена богинь изображали в ниспадающих мягкими складками хитонах, а позднее - обнаженными, чтобы ничто не скрывало их прелестей.
Три Грации олицетворяют Красоту, Любовь и Удовольствие.

Грации состоят в свите Венеры. В неоплатонизме они символизируют три аспекта любви. В средневековом искусстве - грации - это Добродетель, Красота и Любовь, а их атрибутами являются роза, мирт и яблоко, иногда - игральные кости.
"Грации либо обнажены, когда желают показать, чтобы в них нет обмана, либо одеты в полупрозрачные одежды, когда хотят подчеркнуть свои прелести и до ... კითხვის გაგრძელება »

Персей и Андромеда
Питер Пауль Рубенс, 1639.

Персей, в греческой мифологии предок Геракла, сын Зевса и Данаи, дочери аргосского царя Акрисия. В надежде помешать исполнению пророчества о гибели Акрисия от руки внука, Данаю заточили в медный терем, но всемогущий Зевс проник туда, обернувшись золотым дождем, и зачал Персея. Устрашенный Акрисий посадил мать с ребенком в деревянный ящик и сбросил его в море. Однако Зевс помог возлюбленной и сыну благополучно добраться до острова

Сериф. Возмужавший Персей был послан местным правителем Полидектом, полюбившим Данаю, на розыски горгоны Медузы, взглядом превращающей все живое в камень. К счастью для героя, Афина ненавидела Медузу и, согласно одному из мифов, из ревности наградила некогда прекрасную горгону смертоносной красотой. Афина научила Персея, как поступить.

Сначала юноша, следуя советам богини, отправился к старухам-граям, у которых на троих был один глаз и один зуб. Хитростью завладев глазом и зубом, Персей вернул их граям в обмен на

Зловещая голова Горгоны
Эдуард Берн-Джонс, 1887.

ука ... კითხვის გაგრძელება »

Странник Эдип, 1888
Гюстав Моро.

Эдип, (Οίδιπους) — потомок Кадма, из рода Лабдакидов, сын фиванского царя Лая и Иокасты, или Эпикасты, излюбленный герой греческих народных сказаний и трагедий, ввиду множества которых очень трудно представить миф об Эдипе в его первоначальном виде. Согласно наиболее распространенному сказанию, оракул предсказал Лаю о рождении сына, который убьет его самого, женится на собственной матери и покроет позором весь дом Лабдакидов.

Поэтому, когда у Лая родился сын, родители, проткнув ему ноги и связав их вместе (отчего они опухли: Οίδιπους = с опухшими ногами), отослали его на Киферон, где Эдипа нашел пастух, приютивший мальчика и принесший его затем в Сикион, или Коринф, к царю Полибу, который воспитал приемыша, как собственного сына.

Получив однажды на пиру упрек в сомнительности происхождения, Эдип обратился за разъяснениями к оракулу и получил от него совет — остерегаться отцеубийства и кровосмешения.  

Вследствие этого Эдип, считавший Полиба своим отцом, покинул Сикион. На дороге он встретил Лая, затеял с ним ссору и в запальчивости убил его и его свиту. В это время в Фивах производило опустошения чудовище Сфинкс, задававшее несколько лет подряд каждому ... კითხვის გაგრძელება »

Геракл и Омфала
Франсуа Лемуан, Ок.1725

Геракл, в греческой мифологии величайший из героев, сын Зевса и смертной женщины Алкмены. Зевсу был необходим смертный герой для победы над гигантами, и он решил родить Геракла. Лучшие наставники обучали Геракла различным искусствам, борьбе, стрельбе из лука. Зевс хотел, чтобы Геракл стал правителем Микен или Тиринфа, ключевых крепостей на подходах к Аргосу, но ревнивая Гера расстроила его планы.

Она поразила Геракла безумием, в припадке которого тот убил жену и трех своих сыновей. Во искупление тяжкой вины герой должен был двенадцать лет служить Эврисфею, царю Тиринфа и Микен, после чего ему было даровано бессмертие. 
Наиболее известен цикл сказаний о двенадцати подвигах Геракла. Первый подвиг состоял в добыче шкуры немейского льва, которого Гераклу пришлось задушить голыми руками. Победив льва, герой выделал его шкуру и носил как трофей.
Геракл и Омфала
Франсуа Лемуан, Ок.1725


Геракл и Гидра
Гюстав Моро, 1876


Геркулес на распутье
Помпео Батони, 1745.

... კითხვის გაგრძელება »

Обучение Ахилла
Помпео Батони, 1770.

Ахилл, в греческой мифологии один из величайших героев, сын царя Пелея и морской богини Фетиды.
Иметь сына от прекрасной Фетиды хотели Зевс и Посейдон, но титан Прометей предупредил их, что ребенок превзойдет величием своего отца.

И боги благоразумно устроили брак Фетиды со смертным. Любовь к Ахиллу, а также стремление сделать его неуязвимым и дать бессмертие заставили Фетиду купать ребенка в реке Стикс, протекавшей через Аид, страну мертвых. Так как Фетида вынуждена была держать сына за пятку, то эта часть тела осталась беззащитной.

Наставником Ахилла был кентавр Хирон, который кормил его внутренностями львов, медведей и диких вепрей, обучал игре на кифаре и пению. Ахилл вырос бесстрашным воином, но его бессмертная мать, зная, что участие в походе против Трои принесет сыну гибель, нарядила его девушкой и спрятала среди женщин во дворце царя Ликомеда.

Ахилл у Ликомеда
Помпео Батони, 1745.

Когда вождям греков стало известно предсказание жреца Калханта, внука Аполлона, что без Ахилла поход на Трою обречен на неудачу, они отпр ... კითხვის გაგრძელება »

Андромаха у тела Гектора
Жак Луи Давид
1783, Лувр, Париж.

Гектор, в древнегреческой мифологии один из главных героев Троянской войны.
Герой был сыном Гекубы и Приама - царя Трои. У Гектора было 49 братьев и сестер, однако среди сыновей Приама именно он славился своей силой и храбростью. По преданию, Гектор поразил насмерть первого грека, ступившего на землю Трои, - Протесилая.
Особенно прославился герой на девятом году Троянской войны, вызвав на бой Аякса Теламонида. Гектор обещал своему врагу не осквернять его тела в случае поражения и не снимать с него доспехов и потребовал того же от Аякса.

После продолжительной борьбы они решили прекратить поединок и в знак взаимного уважения обменялись подарками.
Гектор надеялся одержать победу над греками, несмотря на предсказание Кассандры. Именно под его предводительством троянцы ворвались в укрепленный лагерь ахейцев, подступили к военному флоту и даже успели поджечь один из кораблей.
В легендах описывается также бой Гектора с греком Патроклом. Герой победил своего противника и снял с него доспехи Ахилла.

Боги принимали весьма активное участие в войне. Они разделились на два лагеря и помогали каждый своим любимцам. Гектору покровительствовал сам Аполлон.
Когда Патрокл погиб ... კითხვის გაგრძელება »

Ясон и Медея
Гюстав Моро, 1865.

Ясон ("целитель"), в греческой мифологии правнук бога ветров Эола, сын царя Иолка Эсона и Полимеды, герой, предводитель аргонавтов. Когда Пелий сверг своего брата Эсона с престола, тот, опасаясь за жизнь сына, отдал его под опеку мудрого кентавра Хирона, жившего в фессалийских лесах. Дельфийский оракул предсказал Пелию, что его погубит человек в одной сандалии.

Это объясняет испуг царя, когда в город вернулся возмужавший Ясон, потерявший по дороге сандалию.
Пелий решил избавиться от нависшей угрозы и пообещал признать Ясона наследником, если тот, рискуя жизнью, добудет в Колхиде золотое руно.

Ясон и его команда на корабле "Арго", испытав множество приключений, возвратились с чудесным руном на родину. Своим успехом — победой над драконом и грозными воинами, выраставшими из его зубов, — они во многом были обязаны колхидской царевне Медее, поскольку Эрот, по просьбе Афины и Геры, покровительствовавших Ясону, вселил в сердце девушки любовь к герою.

По возвращении в Иолк аргонавты узнали, что Пелий убил отца Ясона и всех его родственников. По одной из версий, Пелий погибает от чар Медеи, чье имя -означает "коварная". По другой — Ясон смирился с изгнанием, лет десят ... კითხვის გაგრძელება »

Боги Олимпа
Дворец дель Те, Мантуя.

Слово «античная» в переводе с латинского (antigues) значит «древняя». Античную мифологию наряду с библейской по праву считают наиболее значительной по степени ее влияния на дальнейшее развитие культуры многих народов, в особенности европейских. Под античной мифологией понимается, общность греческих и римских мифов, поэтому иногда можно встретить термин «греко-римская мифология», хотя основой для римской мифологической системы была все же именно греческая.

Римляне во многом заимствовали легенды Эллады, иногда по-своему трактуя образы и видоизменяя сюжеты. Благодаря распространенным в Европе латыни и - в меньшей степени - древнегреческому языку античные мифы, получили не только широкое распространение, но подверглись глубокому осмыслению и изучению. Невозможно переоценить и их эстетическое значение: не осталось ни одного вида искусств, который не имел бы в своем арсенале сюжетов, основанных на античной мифологии - есть они а скульптуре, в живописи, музыке, поэзии, прозе и т. д.

Что касается словесности, то прекрасно сказал об этом в свое время А. С. Пушкин: «Не считаю за нужное говорить о поэзии греков и римлян: кажется, каждый образованный человек должен иметь достаточное понятие о созданиях вел ... კითხვის გაგრძელება »

Андромеда — дочь Кассиопеи и эфиопского царя Кефея, возлюбленная Персея. После смерти Персея и Андромеды богиня Афина превратила супругов в созвездия.

Ариадна — жрица с острова Наксос, дочь критского царя Миноса и Пасифаи. Сестра Федры. Ариадна помогла Тесею сохранить жизнь и победить Минотавра.

Гермафродит — сын Гермеса и Афродиты. Необычайной красоты юноша возбудил страстную любовь нимфы Салмакиды. Нимфа попросила богов о вечном единении с любимым. И боги слили нимфу и Гермафродита в одно двуполое существо.

Европа — дочь финикийского царя Агенора, предмет страсти громовержца Зевса. Зевс в облике чудесного белого быка похитил Европу и унес её на остров Крит.

Медея — волшебница, дочь колхидского царя Ээта и океаниды Идии, внучка Гелиоса. Медее приписывали способности оживлять мертвых и летать по воздуху на колеснице, запряженной крылатыми конями или драконами.

Менады — ("безумствующие"), они же - вакханки, бессариды. Их жертвами становились мужчины, которых истязали, подвергали насилию и убивали.< ... კითხვის გაგრძელება »

12 ღმერთის საკურთხეველი.

რომაელთა რელიგიური შეხედულებები ისტორიული განვითარების სხვადასხვა ეტაპებზე საგრძნობლად იცვლებოდა. თავდაპირველად ლათინურ ღმერთების პანთეონზე და რელიგიურ რიტუალებზე ძლიერი ზეგავლენა იქონია ეტრუსკულმა რელიგიამ, ხოლო შემდეგ მოხდა ბეძრული გავლენის შემოჭრა. ბერძნული რელიგიის გარდა რომაელთა რელიგიაზე გავლენა ეგვიპტურმა რელიგიამაც იქონია.

მერკურუსი.

რომაელთა რელიგიური შეხედულებები .

ადრეულ რომაულ მითოლოგიაზე ცნობები პრაქტიკულად არ მოგვეპოვება. მეცნიერები დიდხანს ვარაუდობდნენ, რომ რომაელებს არ ჰქონდათ ნათლად ჩამოყალიბებული ღმერთების სახე, არამედ ბუნებაში არსებობდნენ კეთილმოსურნე და ბოროტი ძალები - ნუმინა (numina). ამ აზრის დამკვიდრებას ხელი შეუწყო იმან, რომ ბევრ ღმერთს არ ჰქონდა განსაზღვრული სქესი, ხოლო ზოგი კი წყვილად იყო, ქალის და კ ... კითხვის გაგრძელება »

რომაული ღვთაება–განიუსის თავი (მარმარილოს ქანდაკება.

გენიუსი (ლათ. genius) რომაელთა წარმოდგენით კეთილი სული, რომელიც მფარველობდა თითოეულ ადამიანს და აყალიბებდა მის ხასიათს. გენიუსი ითვლებოდა ადამაინის თანამგზავრად მთელი სიცოცხლის განმავლობაში. გენიუსი ეხმარებოდა მხოლოდ მამაკაცებს, ქალთა შემწედ კი იუნონა ითვლებოდა.

ყოველი რომაელის დაბადება გენიუსის დღესასწაულად მიაჩნდათ და უსისხლო მსხვერპლს სწირავდნენ. საკუთარი გენიუსი ჰყავდა ყველა ქალაქს, ოჯახს, ხალხს, ტომს და ა.შ. რომში იდგა მისი ქანდაკება.

მას თავზე გვირგვინი ედგა, სახეს გრძელი წვერი უმშვენებდა, მარჯვენა ხელში სიუხვის ქვა ეჭირა, ხოლო მარცხენაში – კვრთხი. ყოველი წლის 9 ოქტომბერს მას მსხვერპლს სწირავდნენ. იმპერიის პერიოდში გენიუსისათვის მხვერპლი იმპერატორსაც კი მიჰქონდა.

ხალხი გენიუსს გველის სახითაც წამოიდგენდა. ხელოვნებაში გენიუსი ჩვეულებრივ ფრთოსან არსებად გამოისახებოდა.

მარსი (ლათ. Mars) რომაულ მითოლოგიაში ომის ღმერთი, ძე იუნოსა და იუპიტერის (ან მაგიური ყვავილის). ვინაიდან სიტყვას მარსი ინდო-ევროპული ძირი არა აქვს, სავარაუდოა, რომ ეს იყოს ეტრუსკული მიწათმოქმედების ღმერთი მარისის ლათინიზირებული ფორმა.

მარსი ერთერთი უძველესი რომაული ღმერთია და შედიოდა რომაული პანთეონის მთავარ ღვთაებათა ტრიადაში (მარსი, იუპიტერი, კვირინი).

თავდაპირველად იგი ნაყოფიერების, მცენარეების, ველური ბუნების, ყველაფრის რაც დასახლების გარეთ იყო, საშიში და უცნობი, იმის ღვთაებად ითვლებოდა, მხოლოდ მოგვიანებით შეიძინა მეომრის თვისებები.

მარსს ეძღვნებოდა მარტის თვე, ძველი რომაული კალენდარით წელიწადის პირველი თვე. მარსი უძღვებოდა მეომრებს ომში, იღებდა ბრძოლის წინ მსხვერპლად სეწირულ ძღვენებს და ბრძოლის ველზე გამოჩნდებოდა ომის ქალღმერთ ბელონასთან ერთად.

მარსის სიმბოლო იყო შუბი და ფარი, რომელიც ლეგენდის თანახმად ციდან ჩამოვარდა, რომაელთა დაუმარცხებლობის აღსანიშნავად.

შემდეგ, ნუმა პომპილიუსის ბრძანბით, დამზადდა მისი 11 ასლი, რათა ფარი დაეცვათ მძარცველთაგან და ეს რელიკვიები მეფის სასახლეში ინახებოდა. მხედართმთავარი ომში წასვლამდე მოუხმობდა მარსს, შუბის და ფარის ამოძრავებით.

ხოლო თუ შუბი და ფარები თავისით ამოძრავდებოდნენ, ეს დიდი უბედურების მომასწავებლად ითვლებოდა. სი ... კითხვის გაგრძელება »

იუპიტერი და თეტისი, ჟან ინგრესი, 1811.

იუპიტერი - რომაულ მითოლოგიაში ჭექაქუხილის და ელვის ღმერთი, და მას იგივე როლი ჰქონდა, როგორც ზევსს ბერძნულ პანთეონში. მას უწოდებდნენ იუპიტერ ოპტიმუს მაქსიმუსი (იუპიტერი უმაღლესი, უდიდებულესი), როგორც რომაული სახელმწიფოს მფარველ ღვთაებას, კანონისა და სოციალური წესრიგის განმკარგავს. სახელი მომდინარეობს სიტყვებიდან Jove და pater (ლათ. მამა).

ამავე ღმერთის სახელი დაერქვა პლანეტა იუპიტერს და თავდაპირველად ხუთშაბათსაც (ამჟ. ფრანგ. jeudi, ლათ. Jovis Dies-დან). ლინგვისტური კვლევების თანახმად ეს სახელი უნდა მომდინარეობდეს გერმანიკული Tiwaz (და Zeus)-დან, რომელიც ასევე სამშაბათს ერქვა. ასევე ეტიმოლოგიური კავშირია ვედურ რელიგიასთან (Dyaus Pita).

მგელი, რომელმაც ჩვილი რომულუსი და რემუსი გამოკვება
რომის მეფე
მმართ. დასაწყისი: ძვ. წ. 753
მმართ. დასასრული: ძვ. წ. 717
წინამორბედი: არავინ
მემკვიდრე: ნუმა პომპილიუსი
დაბ. თარიღი: ძვ. წ. 771
დაბ. ადგილი: ალბა-ლონგა
გარდ. თარიღი: ძვ. წ. 717
გარდ. ადგილი: რომი
მამა: მარსი

რომულუსი (ლათ. Romulus) (ძვ. წ. 771 - ძვ. წ. 717) რომის ლეგენდარული დამაარსებელი მის ტყუპისცალ ძმასთან - რემუსთან (დაახ. ძვ. წ. 771 - ძვ. წ. 753) ერთად, რომლებიც ომის ღმერთის, მარსის, შვილები იყვნენ. გადმოცემით, რომელიც პლუტარქესა და ტიტუს ლივიუსის ცნობებს ეყრდნობა, რომულუსი რომის პირველი მეფე იყო.

რომულუსმა რემუსი მოკლა უთანხმოების გამო იმაზე, თუ ვის უჭერდა მხარს ღმერთი, როგორც ახალი ქალაქის მმართველს, და ვისი სახელი უნდა რქმეოდა ამ ქალაქს. ქალაქს მათ რომი დაარქვეს. თქმულების მიხედვით რომულუსი ერთ ბორცვზე იდგა, რემუსი კი მეორეზე, როდესაც ჩიტების ჯგუფმა რომულუსს კამარა შემოარტყა, რაც იმას ნიშნავდა, რომ ის მეფე უნდა გამხდარიყო.

ქალაქის დაფუძნების შემდეგ, რომულუსმა ლეგიონებისა და სენატის დაარსებასთან ერთად, მას ახალი მოქალაქეებიც შემატა მეზობელი საბინების ტომებისგან ქალების მოტაცებით, რამაც საბინებისა და რომაელების ერთ ხალხში აღრევა გამოიწვია.

წა ... კითხვის გაგრძელება »

დროშა (ფრაგმენტი). თანამედროვე ხელოვნების მუზეუმი (ნიუ-იორკი). ეს სურათი გამოსახავს ჯონსის ადრეულ ხატვის ტექნიკას სქელი თხევადი ცვილით კოლაჟზე, რომელიც შექმნილია ნაპოვნი მასალით, როგორიცაა გაზეთი. თუმცა ნამუშევრის ამგვარი კონსტრუქცია ზოგადად თითქმის შეუმჩნეველია მისი ნამუშევრების რეპროდუქციებში.

ჯასპერ ჯონსი, უმც. (Jasper Johns, Jr.; *15 მაისი, 1930, აუგუსტა, ჯორჯია) — თანამედროვე ამერიკელი მხატვარი. მისი ყველაზე ცნობილი ნამუშევარია "დროშა" (1954-55). მის შემოქმედებას ხშირად აღწერენ როგორც "ნეოდადაიზმს", და არა როგორც "პოპარტს", მიუხედავად იმისა, რომ მისი ნამუშევრების სუბიექტები თანამედროვე კულტურის ობიექტები და გამოსახულებებია.

"კვადრატის პატივსაცემად", აკრილი ტილოზე, 61x61 სმ, 1965.

იოზეფ ალბერსი (Josef Albers; დ. 19 მარტი, 1888 – გ. 26 მარტი, 1976) — გერმანელი მხატვარი, მათემატიკოსი, მასწავლებელი, რომლის ნამუშევრებმა და მეთოდებმა ევროპასა და აშშ-ში ჩამოაყალიბა მე-20 საუკუნის ერთ-ერთი ყველაზე გავლენიანი და ყოვლისმომცველი სწავლების პროგრამა.

ბიოგრაფია,

დაიბადა ბოტროპში, ვესტფალია (გერმანია). სწავლობდა ბერლინში, ესენში და მიუნხენში, სანამ 1920 წელს ვაიმარში პრესტიჟულ ბაუჰაუზში შევიდოდა. 1922 წელს დაიწყო დიზაინის ფაკულტეტზე დამწყებთა კურსის სწავლება, ხოლო 1925 წელს პროფესორად დააწინაურეს, ამავე წელს ბაუჰაუზი დასაუში გადავიდა.

1933 წელს ნაცისტების ზეწოლით ბაუჰაუზის დახურვის შემდეგ ალბერსი აშშ-ში გადადის და ჩრდ. კაროლინაში ბლეკ მაუნტენ კოლეჯში იწყებს მასწავლებლობას, სადაც ის ხატვის პროგრამას ხელმძღვანელობდა 1949 წლამდე.

აქ მის სტუდენტთა შორის იყვნენ რობერტ რაუშენბერგი, რობერტ მოზერუელი, რეი ჯონსონი და სუზან ვეილი.

1950 წელს ალბერსი იელის უნივერსიტეტში გადადის, სადაც ის დიზაინის ფაკულტეტის ხელმძღვანელი ხდება 1958 წელს პენსიაზე გასვლამდე.

... კითხვის გაგრძელება »

ფრენკ სტელა (Frank Stella; დ. 12 მაისი, 1936) — ამერიკელი მინიმალისტი მხატვარი და ლითოგრაფი. ოპ-არტის ერთ-ერთი მამამთავარი.

დაიბადა მალდენში, მასაჩუსეტსი. სწავლობდა პრინსტონის უნივერსიტეტში ისტორიის განხრით, სადაც აბსტრაქტი ექსპრესიონისტების ჯექსონ პოლოკისა და ფრანც კლაინის გავლენით ხატავდა.

ნიუ-იორკის გალარეების ადრეულმა დათვალიერებამ გავლენა იქონია მისი ხელოვნების განვითარებაზე, რის გამოც ნიუ-იორკში გადადის 1958 წელს უნივერსიტეტის დამთავრების შემდეგ...

ალექსანდერ ლიბერმანი (Alexander Liberman; 4 სექტემბერი, 1912 - 19 ნოემბერი, 1999) — რუსი-ამერიკელი მხატვარი, მოქანდაკე, გამომცემელი.

დაიბადა კიევში, განათლება მიიღო პარიზში, სადაც გამომცემლის კარიერას მიჰყო ხელი ჟურნალში Vu. 1941 წელს ნიუ-იორკში ემიგრირების შემდეგ დაიწყო მუშაობა გამომცემლობაში Conde Nast Publications, სადაც მალე რედკოლეგიის დირექტორი გახდა (1962-94).

ლიბერმანმა ხატვა მხოლოდ 1950-იან წლებში დაიწყო, მოგვიანებით კი ლითონის სკულპურასაც მიჰყო ხელი. მისი ადვილად ცნობადი ქანდაკებები აწყობილია ინდუსტრიული ობიექტებისგან (რკინის რელსების სეგმენტები, მილები, დოლები, მისთ...) და ხშირად ერთგაროვან კაშკაშა ფერებშია შეღებილი. გამორჩეული ნიმუშები მეტროპოლიტენის ხელოვნების მუზეუმის, სტორმ კინგის ხელოვნების ცენტრის, ჰირშჰორნის მუზეუმის, ტეიტის გალერეასა და გუგენჰაიმის მუზეუმის კოლექციების ნაწილია.

ჯორჯია ო’კიფი (Georgia O'Keeffe)(დ. 15 ნოემბერი, 1887, სან-პრერი, ვისკონსინი; გ. 6 მარტი, 1986, სანტა-ფე, ნიუ-მექსიკო) — მოდერნისტი ფერმწერი.

ო’კიფი დაიბადა და იზრდებოდა ქალაქ სან-პრერიში, ვისკონსინი, მერძევე ფერმერთა ოჯახში. ის ო'კიფთა შვიდი შვილიდან მეორე იყო. აქვე შევიდა სკოლაში, სადაც აკვარელით ხატვის გაკვეთილებს მხატვარი სარა მანი უტარებდა.

1902 წლიდან ის ვილიამსბურგის, ვირჯინია, სკოლაში გადავიდა. ადრეული ასაკიდან მიზნად დაისახა მხატვარი გამოსულიყო და 1904-1905 წლებში ჩიკაგოს ხელოვნების ინსტიტუტში, ხოლო 1907-1908 წლებში კი ნიუ-იორკის სამხატვრო სტუდენტთა ლიგაში სწავლობდა.

შემდეგ ის ხელოვნებას ასწავლის ტეხასისა და სამხრეთის შტატების სხვადასხვა სკოლებში 1912-1916 წლებში. მოგვიანებით ნიუ-იორკში მისი ნამუშევრები აღმოაჩინა ამერიკელმა ფოტოგრაფმა ალფრედ შტიგლიცმა.

შტიგლიცი ყოველმხრივ ხელს უწყობდა მისი ნამუშევრების ფართო აუდიტორიისთვის გაცნობას. ამ ორი ხელოვნის ცხოვრებისეული ურთიერთობა მათი შეუღლებით დაწყო 1924 წელს. შტიგლიცთან შეხვედრის შემდეგ ო'კიფი ნიუ-იორკში სახლდება, მეუღლის გარდაცვალების შემდეგ კი (1946) ის ნიუ-მექსიკოში გადადის.

ადრეული მოღვაწეობა,

ო’კიფის ადრეული სურათები ძირითადად ... კითხვის გაგრძელება »

პომპეუსის ლაშქრობა საქართველოში.

პომპეუსის ლაშქრობა საქართველოში, ძვ. წ. 65 წელს, იმ ომების ეპიზოდი, რომელოიც წამოიწყო ძვ. რომის სახელმწიფომ აზიაში გაბატონებისათვის. პომპეუსის ლაშქრობის შედეგად საქართველოში რომაელების გავლენა დამყარდა. აღმოსავლეთ ჰეგემონობისათვის ძირითადად რომი და პონტოს სამეფო იბრძოდა.

პონტოს მეფე მითრიდატე VI ევპატორს დაუკავშირდა სომხეთის მეფე ტიგრან II. პონტო-სომხეთის მოკავშირენი იყვნენ იბერია (ქართლი) და ალბანეთი (თანამედროვე აზერბაიჯანი).

ძვ. წ. 74-ძვ. წ. 66 პონტოს წინააღმდეგ ომს მეთაურობდა რომაელი სარდალი ლუკულუსი. ძვ. წ. 66 წელს მის მაგივრად სენატმა მთავარსარდლად დანიშნა გნეუს პომპეუს მაგნუსი. იმავე წელს მან აიღო სომხეთის დედაქალაქი არტაშატი, ტიგრან II რომის ვასალი გახდა, მითრიდატე VI კი ჯერ კოლხეთში, შემდეგ თავის ბოსფორის სამფლობელოში გაიქცა. პომპეუსი ალბანეთისა და ქართლის დაპყრობის სამზადისს შეუდგა.

ქართლის მეფე არტაგმა რომაელთა სარდალს ელჩების პირით მეგობრობა შესთავაზა, პომპეუსმა ზავის დადება აღუთქვა, მაგრამ იმ საბაბით, რომ ქართველები თავდასხმისათვის ემზადებოდნენ, მოლაპარაკების დამთავრებამდე, ძვ. წ. 65 წლის გაზაფხულზე, თავისი ლაშქარი მოულოდნელად ქართლში შემოიყვანა.

მტერი არმაზციხეს მიადგა. არტაგ II-მ არმაზციხე დატოვა, მტკვრის მარცხენა ნაპირზე გადავიდა და ხიდი დაწვა, რომ რომაელთა გადასვლისათვის ხელი შეეშალა. არმაზციხის გარნიზონი იძულებული გახდა მტერს დანებებოდა. შემდეგ პომპ ... კითხვის გაგრძელება »

ტრიბუნი (ლათ - tribunus) თანამდებობა ძველ რომში.

სახალხო ტრიბუნის ინსტიტუტი ძვ. წ. 494 წელს შემოიღეს. ტრიბუნის ფუნქცია იყო დაეცვა პლებსის უფლებები. ეს მას შემდეგ მოხდა, როდესაც პლებეებმა დატოვეს რომი და პატრიციუსებმა მათი დაბრუნება მხოლოდ მას შემდეგ შეძლეს, როდესაც დათანხმდნენ ახალი მაგისტრატურის ჩამოყალიბებაზე, რომელსაც პლებსის ინტერესები უნდა დაეცვა.

ტრიბუნების არჩევა ხდებოდა ყოველწლიურად კომიციაზე. თავდაპირველად ირჩევდნენ ორ ტრიბუნს, ხოლო დროთა განმავლობაში მათი რაოდენობა გაიზარდა, ძვ. წ. 450 წელს უკვე 10 ტრიბუნი ირჩეოდა. ტრიბუნები ხელშეუხებლები იყვნენ, მათ ჰქონდათ უფლება ჩარეულიყვნენ სხვა მაგისტრატუსების საქმეებში და სარგებლობდნენ ვეტოს უფლებით (veto- ლათინურად ნიშნავს ვკრძალავ). მათ ასევე ერთმანეთის საქმიანობისთვის შეეძლოთ ვეტოს დადება (დიქტატორის გარდა).

ტრიბუნის სახლი ყოველთვის ღია უნდა ყოფილიყო და იგი ყოველთვის ხელმისაწვდომი უნდა ყოფილიყო რათა პლებეებისთვის აღმოეჩინა დახმარება. ტრიბუნი ერთადერთი მაგისტრატუსი იყო, ვისაც შეეძლო პლებეების კომიციაზე თავმჯდომარეობა. მას ასევე შეეძლო სენატის სხდომაზე წამოეყენებინა მოთხოვნები. მიუხედავად ამისა ტრიბუნის ძალაუფლება ქალაქის გარეთ არ ვრცელდებოდა.

ძვ. წ. 421 წლამდე ტრიბუნატი პლებსისთვის ერთადერთი ხელმისაწვდომი მაგისტრატურა იყო. გვიანი რესპუბლიკის ეპოქაში კი პატრიციუსებმაც დაიწყეს კენჭის ყრა ამ თანამდებობაზე. ტრიბუნების ძალაუფლება ... კითხვის გაგრძელება »

პრეტორი ძველ რომში ერთერთი მაგისტრატურა. პრეტორი praetor ლათინურად მომდინარეობს სიტყვა prae-ire-დან რაც წინ მავალს ნიშნავს.

დროთა განმავლობაში პრეტორთა დანიშნულება იცვლებოდა, თავდაპირველად პრეტორებს უწოდებდნენ უმაღლეს მაგისტრატუსებს - კონსულებს და დიქტატორებს.

ძვ. წ. 367 წლიდან კი პრეტორი დაერქვა კონსულზე ქვემოთ მდგომ მაგისტრატუსს. ამ დროიდან პრეტორის ფუნქცია განისაზღვრა სასამართლოებში საქმეების გარჩევით, ხოლო კონსულის ქალაქში არ ყოფნის დროს, პრეტორს ეკუთვნოდა უმაღლესი ხელისუფლება.

თავდაპრველად პრეტორი შეიძლებოდა გამხდარიყო მხოლოდ პატრიციუსი, მას ისევე როგორც კონსულს ცენტურიების კომიციაზე ირჩევდნენ ერთი წლის ვადით. ძვ. წ. 337 წლიდან კი ეს თანამდებობა პლებეებისთვისაც გახდა ხელმისაწვდომი.

ძვ. წ. 246 წლიდან მეორე პრეტორის არჩევაც დაიწყო. პირველ პრეტორს ერქვა Praetor urbanus - ქალაქის პრეტორი და იგი არჩევდა საქმეებს რომლებიც მხოლოდ რომის მოქალაქეებს ეხებოდათ, მეორე პრეტორი კი Praetor peregrinus იხილავდა საქმეებს რომლებიც რომის მოქალაქეებსა და უცხოელებს, ან მხოლოდ უცხოელებს ეხებოდათ.

იმპერიის ზრდამ გამოიწვია პრეტორების რაოდენობის ზრდა. ძვ. წ. 227 წლიდან პრეტორებს ირჩევდნენ სიცილიაშიც და სარდინიაშიც. ორი ესპანური პროვინციის დამატების შემდეგ, ძვ. წ. 197 წლიდან კი ორივე პროვინციას ჰყავდა თითო პრეტორი.

პროვინციული პრეტორი ვადის გასვლის შემდეგ ხშირად ინიშნებოდა პროვინციის პროპრეტორად ან პ ... კითხვის გაგრძელება »

ლიქტორი (ლათ. lictor - ligare - შეკვრა, დაბმა) რომში ერთერთი უმდაბლესი თანამდებობა. ამ თანამდებობის წარმოშობაზე ცნობები არ გვაქვს, პირველად ლიქტორები მეფეების პერიოდთან არიან მოხსენებულნი.

თავდაპირველად ლიქტორები მაგისტრატუსების ბრძანებების შემსრულებელნი იყვნენ, შემდგომში კი მათ მაგისტრუსების დაცვა ევალებოდათ.

ლიქტორები როგორც წესი ან პლებეები ან განთავისუფლებული ხდებოდნენ. ისინი აუცილებლად რომის მოქალაქეები იყვნენ, ვინაიდან ტოგას ატარებდნენ.

ისინი სამხედრო სამსახურიდან განთავისუფლებულნი იყვნენ, ადრეული იმპერიის ხანაში მათ ფიქსირებული ხელფასი ჰქონდათ 600 სესტერციუსი და გაერთიანებულნი იყვნენ კორპორაციაში.

ლიქტორს ევალებოდა მაგისტრატუსის დაცვა და მისი ძალაუფლების სიმბოლოს - ფასცების ტარება, ქალაგარეთ კი ფასცებში ნაჯახები იდებოდა.

დიქტატორის ლიქტორები კი ყოველთვის ატარებდნენ ნაჯახებს. ისინი მაგისტრატუსს ყოველთვის თან დაჰყვებოდნენ. ისტორიული წყაროების მიხედვით ადრეული რესპუბლიკის პერიოდში ლიქტორი მაგისტრატუსის მიერ გამონატილ განაჩენსაც ასრულებდა.

ვესტას ქურუმებსაც ახლდათ თითო ლიქტორი, როდესაც ისინი საჯარო ღონისძიებებში იღებდნენ მონაწილეობას. მაგისტრატუსების ლიქტორების რაოდენობა მკაცრად რეგლამენტირებული იყო, რაც უფრო მეტი ლიქტორი ახლდა მაგისტრუსს, მით უფრო მაღალი რანგი ეკავა მას.
დიქტატორი - 24 ლიქტორი
კონსული - 12 ლიქტორი
... კითხვის გაგრძელება »

ისტორია ქალაქის დაარსებიდან - Ab Urbe condita ტიტუს ლივიუსის ფუნდამენტალური ნაშრომი რმის ისტორიის შესახებ. ნაშრომი შეადგენს 142 წიგნს, რომლიდანაც მხოლოდ 35 შემორჩა.

წიგნებზე მუშაობა ლივიუსმა ძვ. წ. 27 წლიდან დაიწყო და როგორც მიიჩნევენ დასრულება ვერ მოასწრო. სამწუხაროდ მისი ნაშრომების დიდმა ნაწილმა ჩვენამდე ვერ მოაღწია. ეს ნაწარმოები მოიცავს რომის ისტორიას მისი ლეგენდარული დაარსებიდან (ძვ. წ. 753) ავგუსტუსის გერის დრუზუსის სიკვდილამდე (ძვ. წ. 9).

სრულიად შემოინახა 35 წიგნი, I-X წიგნები, ანუ პირველი დეკადა, სადაც აღწერილია ქალაქის ისტორია დაარსებიდან ძვ. წ. 293 წლამდე, ანუ მესამე სამნიტურ ომამდე, XXI—XLV წიგნები, სადაც მოცემულია ისტორია ძვ. წ. 218 წლიდან, ანუ მეორე პუნიკური ომიდან ძვ. წ. 167 წლამდე, ანუ მესამე მაკედონიის ომამდე, ასევე შემორჩა XCI წიგნის ფრაგმენტები, სადაც სერტორიუსთან ომია აღწერილი და CXX წიგნის ფრაგმენტები, სადაც ციცერონის სიკვდილზეა საუბარი.

არსებობს მოსაზრებები რომ პირველი წიგნები დაიწერა ძვ. წ. 27 - ძვ. წ. 25 წლებში, IX წიგნი დაიწერა ძვ. წ. 20 წელს, ხოლო უკანასკნელი წიგნები ავგუსტუსის სიკვდილის შემდეგ. ავტორს ალბათ სურდა ნაშრომის დასრულება პირველი იმპერატორის სიკვდილით, მაგრამ ვერ მოასწრო.

ნაწარმოების დეკადებად დაყოფა და მის ბაზაზე მოკლე თხზულებების შედგენა დაახლოვებით IV საუკუნიდან დაიწყო. ყველაზე მნიშვნელოვანი ამ გადმოცემუ ... კითხვის გაგრძელება »

ლუციუს იუნიუს ბრუტუსი (LVCIVS IVNIVS BRVTVS) (* ? ― † ძვ. წ. 508), რომის რესპუბლიკის დამაარსებელი და პირველი კონსული. რომის უკანასკნელი მეფის ლუციუს ტარკვინიუსის დის შვილი.

რომის რესპუბლიკის შექმნამდე ქვეყანას მეფეები მართავდნენ. ბრუტუსის წინამძღოლობით აჯანყებულებმა მეფე ტარკვინიუსი მისი ძის მიერ არისტოკრატი ქალის ლუკრეციას გაუპატიურების შემდეგ ტახტიდან ჩამოაგდეს და რომიდან გააძევეს.

ეს მოვლენა აღწერილია ლივიუსის Ab Urbe Condita-ში რომის ისტორიის პერიოდში, რომლის შესახებაც სარწმუნო წყაროები არ მოიპოვება (ძვ. წ. 390 წელს გაულების მიერ რომის გადაწვით განადგურდა თითქმის ყველა მანამდე არსებული დოკუმენტი).

ლივიუსის თანახმად, ბრუტუსს მეფის წინააღმდეგ ამბოხების რამდენიმე მიზეზი ჰქონდა, მათ შორის ტარკვინიუსის მიერ მისი ძმის, გავლენიანი სენატორის, მკვლელობის მოწყობა, რომელიც ტარკვინიუსს სამეფო ტახტისთვის ეპაექრებოდა.

ბრუტუსი მეფის დამხობამდე.

ტარკვინიუსი ხელისუფლებაში უკანონოდ, სიმამრის ვერაგული მკვლელობით მოვიდა, რის გამოც პრეცენდენტის განმეორების მუდამ ეშინოდა და ამიტომ არა მარტო უკმაყოფილო სენატორები, არამედ საკუთარი ნათესავებიც კი გაწყვიტა.

ლუციუს იუნიუსი გონიერი ახალგაზრდა იყო და ადრევე მიხვ ... კითხვის გაგრძელება »

ნოქალაქევის აღმ. კარიბჭე.

ნოქალაქევი (პირდ. მნიშვ. ”ადგილი სადაც ადრე ქალაქი არსებობდა”), ასევე ბერძნული სახელწოდებით არქეოპოლისი (სიტყვასიტყვით ძვ. ქალაქი; აქედან მოდის მისი ქართული სახელი „ნოქალაქევი"-ნაქალაქევი), ისტორიული ციხე-ქალაქი დასავლეთ საქართველოში, ამჟამად სოფელი ნაქალაქევი და არქეოლოგიური მიდამოა სენაკის რაიონში, სამეგრელო, მდ. ტეხურის მარცხენა სანაპიროზე. სავარაუდოდ ნოქალაქევის ტერიტორიაზე მდებარეობდა მითიური ქალაქი აია, საიდანაც არგონავტებმა ოქროს საწმისი მოიპარეს.

ამ ადგილას უწინ მნიშვნელოვანი ქართული ქალაქი მდებარეობდა. რომაელი და ბიზანტიელი ისტორიკოსები მას მოიხსენიებდნენ როგორც არქეოპოლისს , თუმცა უფრო ადრინდელ ქართულ ქრონიკებში მას ციხეგოჯს (ქუჯის ციხე) უწოდებენ. ისტორიული წყაროების თანახმად, ააგო ეგრისისა და სვანეთის ერისთავმა ქუჯიმ (ძვ. წ. III საუკუნის დასაწყისი). ციხე-ქალაქის აგება განპიროვებული იყო სტრატეგიული მოსაზრებით და მოსახლეობის სიმრავლით.

ციხეგოჯი დასავლეთ საქართველოს ეგრისის სამეფოს (ლაზიკა) დედაქალაქი იყო IV-VIII საუკუნეებში. ბიზანტიასა და სპარსეთის იმპერიებს შორის ლაზური ომე ... კითხვის გაგრძელება »

უემბლი (ინგლ. Wembley Stadium), საფეხბურთო სტადიონი ჩრდილო-დასავლეთ ლონდონში; ინგლისის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრების საშინაო მოედანი; გაიხსნა 2007 წელს ძველი უემბლის ადგილას.

სტადიონი 90,000 ადამიანს იტევს და ამ მაჩვენებლით რიგით მეორეა ევროპაში. მასპინძლობს ინგლისის საფეხბურთო თასის გათამაშების ფინალურ შეხვედრებს და მას ფეხბურთის ასოციაცია ხელმძღვანელობს.

ისინი ბევრნი არიან, ძალიან ბევრნი... იმაზე მეტნი, ვიდრე ოდესმე ყოფილან... არიან საბერძნეთში, იტალიაში, ესპანეთში, გერმანიაში, ამერიკაში... არიან რუსეთშიც... არიან ყველგან, სადაც კი ფეხი გაუწვდათ, ხელი მიუწვდათ და გულმა გაუწია...

სადაც კი ვიღაც ეგულებოდათ თავიანთ თვისტომიდან; არიან ალალბედზე წასულები და ბედისა და ბედისწერას ბრმად აყოლილები... 

არიან ყველგან და "ყოფნა-არყოფნის" ფილოსოფიას ყოველდღიურად, რეალურად "ეხებიან" ხელით - ხეხავენ უნიტაზებს, ცვლიან "პამპერსებს", ცლიან ღამის ქოთნებს... ასუფთავებენ ოთახებს, ეზოებს, ქუჩებს... აშენებენ სახლებს, სძინავთ ხარაჩოებზე...

სძინავთ იქაური შრომითა და აქაური ფიქრით გადაღლილებს... სძინავთ, მაგრამ "ყოფნა-არყოფნის" ფილოსოფიის მსგავსად, არც მათ ძილ-ბურანში ყოფნას ჰქვია ძილი... დილა იწყება დაღლილი სხეულითა და სხეულზე მეტად აჩქარებული გულისცემით...

იწყება შიშით - ქალბატონს "რაღაც" არ მოეწონება, ბატონს დღესაც "ხელი წაუცდება", ბატონიშვილს კერძი არ მოეწონება, პოლიციელს თვალში არ მოუვა... 

ჯოჯოხეთს ჯოჯოხეთი ემატება, აქაურ დარდს იქაური დარდი ცვლის, იქაუ ... კითხვის გაგრძელება »

დეკანოზი მიქაელ ფოფხაძე, ამერიკაში, ჯერ კიდევ ერისკაცობაში, წლების მანძილზე მოღვაწეობდა. შემდეგ, როდესაც უფლის განგებით, ღმრთისმსახურის ჯვარი იტვირთა, ვაშინგტონის წმიდა ნიკოლოზის სახელობის ამერიკის მართლმადიდებელ ეკლესიაში ქართველი ემიგრანტებისთვის ღმრთისმსახურებას მშობლიურ ენაზე ასრულებდა.

ერთი წელია, რაც მამა მიქაელი საქართველოში დაბრუნდა და მოღვაწეობას ანდრია პირველწოდებულის სახელობის ტაძარში განაგრძობს. მას ემიგრანტული ცხოვრების გახსენება ვთხოვეთ. 

– მამა მიქაელ, როდის და როგორ მოხვდით ამერიკაში საცხოვრებლად?

– მუსიკოსი ვიყავი. 1983 წელს საგასტროლო მოგზაურობაში საფრანგეთში ვიმყოფებოდი. მოგეხსენებათ, მაშინ კომუნისტური პერიოდი გახლდათ და გადავწყვიტე, უკან არ დავბრუნებულიყავი. დავრჩი საფრანგეთში და იქიდან ამერიკაში გადავედი საცხოვრებლად.

ჯერ კიდევ საქართველოში ყოფნის დროს, ვცდილობდი ეკლესიურ ცხოვრებას და როდესაც ამერიკაში აღმოვჩნდი, რეგულარულად დავდიოდი ვაშინგტონის წმიდა ნიკოლოზის სახელობის ამერიკის მართლმადიდებლურ ეკლესიაში. იქ სულიერი მოძღვარიც მყავდა. 

– რამდენად რთული იყო ამერიკულ ცხოვრებასთან შეგუება და იქ დამკვიდრება?

– მიუხედავად იმისა, რომ ამერიკელები კეთილგანწყობილი ხალხია, თუნდაც უცხოელების მიმართ, საკმაოდ რთული იყო იქ დამკვიდრება.

მათი ტრადიციები, მსოფლმხედველობა განსხვავებულია. ძალიან აინტერესებთ შენი ქვეყნის ისტ ... კითხვის გაგრძელება »

1863 წლის 5 იანვარი, გურია. ოზურგეთის მაზრა. სოფელი ლიხაური.
აზნაურ სვიმონ თაყაიშვილის ოჯახში დაიბადა მესამე ძე, რომელსაც სახელად დაარქვეს ექვთიმე.
ჯერ კიდევ ყრმობის ასაკში გარდაეცვალა მშობლები.
სამი წლისამ მარჯვენა ფეხი მოიტეხა, ცუდად შეხორცებული ფეხი საგრძნობლივ დაუმოკლდა და სამუდამო კოჭლადვე დარჩა. დედმამიშვილებსა და სანათესაოს მისი კოჭლობისა ეუხერხულებოდათ და სტუმრად „გამოჩენა" ერცხვინებოდათ...

7 წლის ექვთიმე, მის ბავშვობაში „საგარეო ტანსაცმლით" პირველად მორთული, შეიყვანეს ოზურგეთის ორკლასიან სასწავლებელში. ჩემო ძვირფასო თანამემამულენო!

ორი წლის შემდეგ ოზურგეთიდან ფოთში გადავიდა და იქ სამაზრო სასწავლებელში ერთი წელიწადი ისწავლა. 1875, წელს, მისმა მეურვე სიძემ ჩათვალა, რომ ობლისთვის „ამდენი სწავლა" საკმარისი იქნებოდა და ფოთიდან ისევ ლიხაურში ჩამოიყვანა. მაშინ ექვთიმე 12 წლისა იყო, სწავლასა და ცოდნას უსაზღვროდ მოწყურებული.

ერთი წელიწადი კი „შეინახა" თავის სოფელში, სანადირო მიმინოების გაწვრთნითა და ნადირობით გატაცებულმა. მომდევნო წელს 1876 წელს კი უფროსმა ძმამ, ნიკომ წაიყვანა ქუთაისში.

იქ, მდგმურის ადგილმონაცვლეობით, ხელმოკლეობით, სანახევროდ შიმშილ-წყურვილით, მაინც იმდენი იშრომა, ისწავლა, და იბრძოლა, ბოლოს პროგიმნაზიაში მოწყობილიყო. 1879 წელს პროგიმნაზია წარმატებით დაასრულა და კლასიკური გიმნაზიის მეხუთე კურსზე განაგრძო ს ... კითხვის გაგრძელება »