გუგარები-გუგარები, გოგარები, ქართველი ტომი. მისი უძველესი პირველსაცხოვრისი უნდა ყოფილიყო მდინარე დებედის ზემო დინაების ხეობა, რომელიც ძველ ქართულ და სომხურ წყაროებში კანგარი ეწოდებოდა (ამჟამად სომხეთში).

აქ ბოლო დრომდე შემორჩენილი იყო ტოპონიმი "გოგარანი" (დღეს სოფ. გუგარქი). თვით სომხური წყაროები გუგარებს არასომხურ ტომად მიიჩნევენ (მოვსეს ხორენაცი, ფავსტოს ბუზანდი), ზოგი მათგანი კი ქართველ ტომად (ჰოვანეს დრასხანაკერტცი). გუგართა პიტიახშს არშუშას V საუკუნის ისტორიკოსი ლაზარ ფარპეცი ხშირად ქართლის თუ ქართველთა პიტიახშს უწოდებს.

დრილები,

დრილები, ძველი დასავლური ქართული (მეგრულ-ჭანური) ტომი, ცხოვრობდნენ სამხრეთ-აღმოსავლეთ შავიზღვისპირეთის მთიანეთში, მდინარე ხარშუტის ხეობაში. ძვ. წ. 401 მათ ქვეყანაში ილაშქრა ბერძენმა სარდალმა და ისტორიკოსმა ქსენოფონტმა. მისი ცნობით დრილები პონტოსპირელთაგან ყველაზე მეომარი ხალხი ყოფილა, ბინადრობდნენ მთიან, გამაგრებულ და მიუვალ ადგილებში.

ქვეყნის დედაქალაქი ისე ძლიერ ჰქონიათ გამაგრებული, რომ ბერძენთა მრავალნაცად ლაშქარს, მისი აღება ვერ მოუხერხებია. დრილები ძირითადად მეცხოველეობას მისდევდნენ. განვითარებული ჰქონიათ სამშენებლო საქმეც.

მაკრონები.

მაკრონები - წინარე ქართული ტომი. ბინადრობდა სამხრეთ კოლხეთში. ანტიკური ხანის ავტორების ცნობით, ცხოვრობდნენ ... კითხვის გაგრძელება »

ჭყონდიდელი, ჭყონდიდის (ახლანდელი მარტვილი) მთავარეპისკოპოსი X საუკუნიდან დღემდე (X-XIII საუკუნეებში ჭყონდიდელი ატარებდა აგრეთვე ბიზანტიურ საპატიო ტიტულებს: სვინგელოზი, პროტოუპერტიმოსი).

ჭყონდიდელი იყო ოდიშის ეკლესიის მეთაური და აფხაზეთის საკათალიკოსოს დაარსებამდე (წყაროებში პირველად XIII საუკუნეში იხსენიება, ზოგიერთი მკვლევარის მოსაზრებით, აფხაზთა კათალიკოსიბა დაწესდა VIII ან X საუკუნეებში) ყველაზე გავლენიანი მღვდელთმთავარი დასავლეთ საქართველოში და შესაძლოა მას ექვემდებარებოდნენ დასავლეთ საქართველოს სხვა ეპისკოპოსებიც.

ჭყონდიდელის დიდი გავლენის გამო დავით აღმაშენებელმა (1089-1125) საეკლესიო პოლიტიკის გატარებისას სწორედ მასზე შეაჩერა არჩევანი - ჭყონდიდლობა შეუთავსა მწიგნობართუხუცესობას და ის დანიშნა თავის ვაზირად.

შემდეგში დავითმა ჭყონდიდელს დაუქვემდებარა კიდევ ორი ეპარქია: ბედიისა (აფხაზეთში) და ალავერდისა (კახეთში). XII-XIII საუკუნეებში ჭყონდიდელი ზოგჯერ ქართლის კათოლიკოსიც ხდებოდა და სხვა ეპარქიის მღვდელთმთავრობასაც ითავსებდა (მაგ., XII საუკუნის ბოლოს მიქაელ კათოლიკოსი იყო ჭყონდიდელ-მწიგნობართუხუცესი და სამთავნელი; არსენ კათოლიკოსი - ჭყონდიდელ-მწიგნობართუხუცესი).

უკანასკნელად ჭყონდიდელი ვაზირად წყაროებში იხსენიება XIII საუკუნის შუა წლებში (ბასილი ჭყონდიდელ-მწიგნობართუხუცესი და უჯარმელი).

... კითხვის გაგრძელება »

ნაწარმოებში ჩანს, რომ V საუკუნის ქართლში კარგად ყოფილა განვითარებული საეკლესიო სისტემა. მასში სადახელებულნი არიან ეპისკოპოსები, მღვდლები და დიაკვანი.

შუშანიკის წამება

სრული სათაური: წამებაჲ წმიდისა შუშანიკისი დედოფლისაჲ
საერთო სათაური: შუშანიკის წამება
ავტორი: იაკობ ცურტაველი
მშობლიური ენა: ქართული
დაწერილია: V საუკუნეში.

ძველ ქართულ ფრესკებზე დაფუძნებული წმინდა შუშანიკის გამოსახულება. საბინინი, 1882 წელი.

დაწერის თარიღი.

შუშანიკის მეუღლე — ვარსქენი სიკვდილით დასაჯეს 482 წელს. ეს რომ მომხდარიყო ნაწარმოების ... კითხვის გაგრძელება »

1. ვრცელი ათონური რედაქცია ექვთიმე მთაწმიდლის მიერ ბერძნულ ენაზე დაწერილი ხოტბა-ენკომიის თავისებურად გადმოკეთებას, ხოლო მეტაფრასული რედაქცია, რომლის ავტორად თეოფილე ხუცესმონაზონი არის მიჩნეული, ათონური რედაქციის გადამუშავებას უნდა წარმოადგენდეს (კ. კეკელიძე).

მოკლე რედაქცია ამ ვარაუდის გამოთქმის დროს (1919-1920) არ ყოფილა გათვალისწინებული (ხელნაწერი აღმოჩნდა 1946).

2.„ილარიონ ქართველის ცხოვრება" ქართულ ენაზე დაიწერა (ბ. კილანავა, მ. დოლაქიძე); მისი ვრცელი ათონური და მეტაფრასული რედაქციები ერთმანეთისაგან დამოუკიდებლად შეიქმნა, თუმცა წყარო — თხზულების მოკლე რედაქცია — საერთო აქვთ. იგივე რედაქცია უდევს საფუძვლად სვინაქსარულსა (ე. გაბიძაშვილი).

ამ ვარაუდის თანახმად ექვთიმე მთაწმიდლისა და თეოფილე ხუცესმონაზონის ავტორობის საკითხი საბოლოოს გადაწყვეტილად ვერ ჩაი ... კითხვის გაგრძელება »